27.4.08

O neno do pixama a raias: unha fábula do horror.

Para o club de lectores d' O neno do pixama a raias.

Atopo no suplemento cultural Lecer, de Galicia Hoxe, esta recensión asinada por M. S. que vos deixo ligada. Completa a información que noutros apuntiños desta mesma sección fun deixando tempo atrás.
Na recensión coméntase o fenómeno literario en que se converteu esta novela, faise unha análise xeral e critícase a falta dun enfoque máis adulto. Este aspecto debemos confrontalo coa opinión de Flávio Paranhos, ligado no cuestionario sobre a lectura.
Resalta M. S. como mérito d' O neno o feito de enfocar o holocausto "dende un novo punto de vista para evitar que caia no esquecemento".

Intimamente relacionada co tema tratado n' O neno do pixama... está a reportaxe de Rodrigo Zuleta sobre o aniversario da queima de libros polos nazis. Ideas, obras e autores perigosos aparecen relacionados neste traballo, que tamén fai referencia a outras épocas torradoras. Botádelle unha ollada, non só para entender a obra que estades a ler; tamén ten interese como lectura terapéutica, para tentar de evitar que o menú cultural só nos ofreza uns tristes pratos coma os da foto: libros á brasa e xudiadas ó forno. (Perdoádeme o desabafo.)
Se aínda tedes uns minutiños, podedes escoitar este discurso do Furas:


(As imaxes son as que acompañan o artigo e mais a reportaxe que se citan.)

25.4.08

Julio Camba, anarquista: "gallego para hablarles a las gallinas".

Disque foi Julio Camba o único intelectual español represaliado por anarquista. Isto é o que lemos no Faro de Vigo, que publica unha entrevista co avogado José Ángel Maquieira e recolle tamén a recensión da conferencia pronunciada sobre a faceta anarquista do escritor arousán.
Gústame como escribe Julio Camba, independentemente do prestixio que lle recoñezan como publicista. Ten saídas xeniais. E un gran sentido do humor. O que pasa é que algúns galegos sufrimos de desconfianza ontolóxica e temos tendencia a dubidar de todo canto se nos diga con seguridade absoluta, mesmo tratándose de cousas de comer.
Julio Camba naceu no país, disque. Con trece anos marchou de polisón para as Américas. As malas linguas din que se fixo anarquista na Arxentina para que o devolvesen a España sen ter que pagar a pasaxe.
Fose como for, se tes que marchar ás agachadas é posible que non lle teñas moito que agradecer ó país que te bota fóra. Mais se Julio Camba se fixese caso a si mesmo ("Para soñar es igual cualquier rincón de la tierra, y para mirar al porvenir nada mejor que deshacer el pasado".), podía dar atopado razóns para non ser tan desleigado coa terra na que o pariron.
Non se sabe que mal lle puido ter feito o idioma a Julio Camba, pero resulta evidente que lle tivo unha verdadeira tirria sarracena. Transcribo estes anaquiños dun seu artigo:

PARA HACER VERSOS, COMPRAR PESCADO Y HABLARLES A LAS GALLINAS, A LOS PÁJAROS Y A LOS ALDEANOS

El gallego, que es un idioma dulce, armonioso y abundante en vocales, no sirve para la vida ni para la literatura. En gallego se pueden hacer algunas poesías -Rosalía las ha hecho maravillosas-, comprar pescados y hablarles a las gallinas, a los pájaros y a las muchachas de aldea. Pero, ¿como va a tener nadie la pretensión, no ya de escribir una obra filosófica, sino de hacer en gallego un artículo político o una crónica periodística?


O artigo de Julio Camba segue aducindo razóns da nulidade do galego que resultarían unha ledicia para Galicia Bilingüe, por exemplo. Algunhas desas razóns atopámolas reforzadas pola autoridade publicística de Pío Moa: "los gallegos y los catalanes han preferido elaborar lo más y mejor de sus literaturas en el español común". "(...) toda la cultura de Galicia, desde muchísimos años a esta parte, se ha hecho en castellano", deixou escrito Julio Camba, quen segue describindo e comentando, con moito humor, as características del gallego.
O artigo que me trouxo á memoria a noticia do Faro atoparédelo en Playas, ciudades y montañas, entre as páxinas 50 e 51 da edición de Espasa-Calpe (colección Austral), ano 1947. A obra é do ano 1916.
Julio Camba foi un bo escritor, cun gran sentido do humor.
Non sei como foi o Camba anarquista, mais o Camba lingüista deixou testemuños dalgunha parvada cruel. Que Deus llo perdoe.
Por certo, o artigo anterior ó que aquí se cita remata deste xeito:
"Ya lo saben los currinches que quieran tener un éxito. Escriban en gallego".

(Imaxe de El poder de la palabra.)

16.4.08

O neno do pixama a raias. Xenocidios

Para o club de lectores d' O neno do pixama a raias.
Déixovos este par de ligazóns. Servirán como fontes de datos externos que, en principio, non teñen moito que ver coa novela, pero que ilustran ós seus lectores.
Velaí van:
Galicia Hoxe
Mass Violence

(A foto é de Fernando Moleres, publicada no Galicia Hoxe citado.)

15.4.08

Lingua esgallada (40)

LINGUA ESGALLADA-40

Velaquí algunhas expresións recollidas das exposicións orais. Contémplaas dende a óptica do rexistro estándar e propón a solución que creas máis idónea. E para pórlle o ramo á obra, comenta as razóns da rectificación.


400 Hai cousas estranas

401 As súas dotes de namorador

402 Que namórase dunha moza

403 É unha situación no ciminterio

404 O autor é soporte dos persoaxes

405 Sintaxe corta, sinxela

406 Conta cando escapouse por un monte

407 Os rapaces ían temprano a buscar se había algún obxecto de valor

408 Caixa de madeira pechada cun candado

409 Todavía estaba de loito


CONDICIÓNS DO TRABALLO BAC: Rectificación + explicación.
ESO: Rectificación.
Valoración: Actividade para mellora de nota, segundo previsto na programación.
Data entrega: 24 horas despois da publicación neste blog. Non se contan festivos.

Imaxe de fotosdehumor.com

14.4.08

Non hai dúas sen tres. Novas lingüicidas

Para os estudantes de "lingua e socie".

A esixencia do Partido Popular para que non se obrigue ós opositores a desenvolver as probas en galego (cómpre evitar o odio xerado polas protestas; o amor polo idioma galego sempre se lle supón a quen non ten a máis mínima intención de usalo) aparece tamén hoxe na prensa. Non será a derradeira vez. Recoñezo que o PP ten razón: cómpre protexer os infelices que teñen dereito a escoller o idioma que lles pete sempre e cando sexa castelán (ou inglés): "A portavoz de Educación do PP, Manuela López Besteiro, que se entrevistou en Ourense cun grupo de opositores descontentos, asegurou que o obxectivo é que os afectados elixan "o idioma no que prefiren expresarse tras acreditar o seu coñecemento de galego". A noticia xerou saborosos comentarios.
Imaxinemos o panorama:
a) Ourense: terra onde o galego enraizou mal; neste territorio o idioma foi traído ó lombo dunha roda de afiar e imposto á forza de coitelo ben aguzado.
b) Opositores descontentos. Pois non sei... ¡Co subidón que che meten as oposicións...! ¿El haberá algo máis parecido ó gozo eterno cá ledicia que che meten no corpo as oposicións?
c) Elección de idioma "tras acreditar o seu coñecemento de galego". E logo, ¿que mellor acreditación que o uso do idioma como lingua de administración dun traballo? E se coñecen o idioma, ¿que problema poden ter en usalo?
Os políticos descontentos son inefables. Pero fan ben en esixir.
E xa de postos poderían esixir tamén:
a) Que a xustiza nos asista en galego. Tiempo ha que la Justicia nos escuece. Ata para casar en galego tes que pedilo de favor. ¿Será para evitar divorcios?
b) Que o cativo compromiso que as institucións e as empresas teñen para coa lingua se fixese realidade, aínda que non máis fose pola aplicación de que "menos dá unha pedra".
c) Que a lingua se sentise como un ben común. ¿Non se pode facer nada por promover este sentir?
En resumidas contas, ¿por que non deixan de falar DA lingua e comezan a falar NA lingua? Só por aquilo do cambio. Ademais de nada, ¿que teñen que perder? Proben, ho. Só quince días, e verán que a fibra lingüística activará de vez o tránsito glotofáxico. Sentiránse máis lixeiros e de mellor xorne. En serio.
Salut.
(Imaxe de http://picasaweb.google.com/csintelisano/NousEtLesCopains/photo#5112052449559500418.)

13.4.08

Un neno de pixama a raias

Para o club de lectores d' O neno do pixama a raias.

Déixovos esta ligazón para a revista XLSemanal que publica unha entrevista con Thomas Buergenthal quen, con máis ou menos a idade dos protagonistas da novela que estades a ler, padeceu en propia carne a experiencia do campo de Auschwitz. Tomou a experiencia coma un xogo e logrou saír con vida. Cóntanolo nun libro que acaba de publicar.
Algunhas das respostas que dá na entrevista axúdannos a entender mellor cuestións que na novela só aparecen insinuadas.

(Imaxe de Javier Ocaña en XLSemanal).

Lingua morta en accidente de traballo

De especial interese para os bachareis.

As noticias ás que me refiro non sorprenderán a ninguén. Xa levamos uns aniños oíndo as advertencias das organizacións que falan con coñecemento de causa. Así que, cada nova que apareza sobre a cuestión do pasamento dunha lingua soa a "era visto" ou "ben se vía vir".
A primeira noticia atopámola en Vieiros: "Cada dúas semanas morre unha lingua". Organizacións como a National Geographic apunta unha data moi próxima para a morte da metade das linguas que andan polo mundo: 2010. Na noticia danse ligazóns de interese sobre o tema. Tamén se apuntan algúns dos remedios para esconxurar o perigo inminente de morte. Un deles baséase no principio activo da implicación dos estados. Tal implicación debería ter a consideración de medicamento xenérico, pero...
No pero entra a segunda noticia á que me refiro: "O PPdeG exixe que se anule a obriga do galego nas oposicións do profesorado". Vina en varios xornais. Supoño que esta esixencia é fundamental nun programa de bilingüismo cordial ou harmónico. Ademais, os servidores da patria fan ben en protexer o débil, inútil, deostado e semianalfabeto gremio dos profesores. É ben sabido: os que non servimos para nada metémonos a ensinantes. E por riba, boa soldada (iso cren os que non son do gremio) e mellores vacacións. Vamos, que nin o porquiño larés leva mellor vida.
Pero volvamos ó rego da lingua. A voceira do partido esixente, que foi a máxima autoridade do país en educación hai uns anos, vén a dicir que os docentes que mellor se expresen en galego poden non ter coñecementos abondos en física ou matemáticas. Non o dixo exactamente así, pero non se pode entender doutro xeito a esixencia do seu partido se non pensase xustamente isto. ¿De non ser así, que sentido ten a esixencia?
Por outro lado, un hipotético docente nado ó norte do Miño e ó oeste do "telón de grelos", licenciado pola universidade de Santiago ou Vigo ou da Coruña, ¿poderá ser considerado unha nulidade en galego? Daquela, ¿en que quedou o obxectivo -logrado- do bilingüismo harmónico? ¿Non estabamos xa camiño do trilingüismo?
En apoio da esixencia danse máis razóns de semellante teor. E todas son reflexo da seria implicación que as xentes de poder amosan para coa "lengua propia".
Que Deus nos atope sorrintes.

(Imaxe da páxina de Living Tongues Institute.)

9.4.08

John Boyne. O neno do pixama a raias. Detrás do aramado

O neno sempre di que está en Ouvichs. A irmá atopa inexplicable que non o dea pronunciado correctamente. Mais o neno teima na incorrección, coma se se negase a admitir a existencia desa maquinaria de exterminio raiana na perfección que foi o campo de Auschwitz. (Ligo aquí este vídeo para ilustrar con imaxes o que só se nos suxire na novela.)
Tratamento semellante recibe o nome do promotor dos campos, e as traducións xogan coa suxestión que rezuma a parella de palabras:
Galego: Furas / Ouvichs
Brasileiro: Fúria /Haja-Vista
Francés: Fourreur / Hoche-Vite

8.4.08

O neno do pixama a raias. Datos previos

Para o club de lectores d' O neno do pixama a raias.

Os nosos veciños do IES Alexandre Bóveda xa lle botaron unha ollada a esta lectura. Para unha mellor comprensión da obra colgaron na rede este interesante informe que axuda a entender como se chegou ó nivel de barbarie que Jonh Boyne nos describe na novela.
Tamén deixo ligados este par de vídeos para que vexades sen a peneira da inocencia do protagonista o que pasaba do outro lado do aramado.
O primeiro dos vídeos pide un desexo que hoxe por hoxe parece imposible de lograr: que o animal humano deixe de exterminarse. Do segundo vídeo, xa falaremos outro día, despois de empregardes uns minutiños en asimilar esta información que vos recomendo.
Abur.

6.4.08

Curros Enríquez xornalista

Os curiosos da ESO e mais do bacharelato atoparedes no blog En galego todo é posible este interesante vídeo sobre o labor periodístico de don Manuel Curros Enríquez.
Déixovos a ligazón sen máis comentarios.
Abur.

Xosé María Álvarez Blázquez. A Pega rabilonga / Os ruíns. Cuestionarios.

Lectura: ÁLVAREZ BLÁZQUEZ, Os ruíns / A pega rabilonga, Vigo, Galaxia, 2008.

CUESTIONARIO-1
Os ruíns


1. A xeografía nos relatos d' Os ruíns.
2. N' Os ruíns o autor cita o humorista Pitigrilli (Dino Segre) na nota introdutoria. ¿Poderías darlle algunha explicación a este feito? 3. Da lectura d' Os ruíns tira as conclusións pertinentes sobre o xulgar polas aparencias.
4. Repara no relato "O anarquista" e describe as condicións sociais nas que puido abrollar este tipo humano.
5. Sinala e comenta o elemento común que atopamos nos relatos d' Os ruíns.
6. Comenta o cadro de marxinados descritos por Álvarez Blázquez.

7. O autor amosa polos seus personaxes un evidente afecto que o humor ou a ironía con que ás veces os trata non logra esvaecer. Demostra a veracidade / falsidade desta afirmación.

8. A fame é un tema tratado en varias ocasións na poesía e na narrativa de Álvarez Blázquez. Comenta a presenza da fame n' Os ruíns e n' A pega rabilonga.
9. "¡Deus queira que non sexa femia!", sentencia o pai de Liberata. Baseándote no conto ("O sátiro"), describe a situación da muller na época.

CUESTIONARIO-2
A pega rabilonga


10. Aspectos xeográficos máis salientables dos relatos d' A pega rabilonga.
11. A personificación dalgúns animaliños que aparecen nestes relatos.
12. Cita e comenta o elemento común dos relatos d' A pega...
13. ¿Poderías encadrar A pega dentro dun hipotético xénero que nas nosas letras poderiamos chamar "literatura de tesouros"? Cita outros autores e obras. Enumera as características definitorias.
14. Consultando a biografía do autor, ¿poderías dicir del se foi un buscador de tesouros? (Non esquezas xustificar a resposta.)
15. O humor é un trazo permanente na obra de Xosé María Álvarez Blázquez. Procura exemplos nestes relatos que xustifiquen tal afirmación.
16. ¿Podes establecer algunha relación entre os relatos d' A pega e os persoeiros ós que están dedicados?
17. a) A figura do "americano" no conto "A pega rabilonga". b) ¿Coñeces outros "americanos" na nosa literatura?
18. a) Baseándote no conto "A pega rabilonga", ¿poderías explicar a queda da fidalguía en Galicia? b) ¿Podes referir outros autores e obras que traten este mesmo tema?
19. No desenlace do conto "A pega rabilonga" xúntanse un cantos símbolos de decadencia e morte. Relaciona e comenta.
20. "A gavilla" ambiéntanse nunha etapa convulsa da nosa historia. Baseándote no conto e nalgunha outra fonte, ¿poderías describila?
21. Nos contos d' A pega damos con personaxes que viven en soidade. ¿É esta soidade un problema? ¿Trátase dunha escolla persoal dos protagonistas? Dicídeme algo; non quededes calados.
22. Esparexidos polos contos atopamos detalles que sinalan a presenza do autor e amosan a súa actitude ante o que nos está a contar. Sinala e comenta algúns deses detalles.

(Imaxe da páxina da editorial Galaxia.)

5.4.08

Calcando na lingua

Alegría, alegriote, baila a lingua do galego no pote. (Non é así, pero pode valer.)
E no caldo que ferve neste pote, hai pouca lingua e moita faba política. Imos deixar de lado as propostas de rotulación duns, o chapapote branco coñecido como típex doutros e as reflexións sobre a cuestións dos terceiros. Reparamos só na prensa de hoxe, porque non damos asimilado a enxurrada de noticias linguaxeiras.
Comezamos cunha carta de Ivana (La Voz, 3 de abril de 2008). Escribe "orgullosa de mi condición de gallega pero avergonzada por la política de normalización lingüística que se está llevando a cabo". Quéixase de "unos pocos considerados políticos" que conculcan os dereitos que temos "como españoles y gallegos". Continúa mentando a Constitución, que nos permite, segundo ela, elixir libremente a lingua de uso no ensino. E remata confesando a súa indignación porque lle impoñen o galego, "y debería tener el derecho a elegir".
O noso corazón latexa ó unísono co de Ivana... no que toca ó noxo visceral que producen "algunos considerados políticos". (¿El haberá algún político considerado?). No resto das cuestións alguén lle debería recomendar, mesmo sendo desconsiderado, que deixe de escribir coas vísceras e que se documente unha migalliña máis. Por exemplo, a Constitución non permite a libre elección de lingua: emprega a palabra deber para unha delas. Terá que lela de novo e, de paso, considerar a pexa que supuxo para outros textos legais como estatutos ou leis de normalización. No tocante á situación da lingua galega no ensino, nin sequera a FAES a describe tan idílica.
O que nos resulta sorprendente e novidosa é a suxestión de que haxa xente que sinta vergoña de falar castelán. Será en La Coruña. Na aldea en que vivimos -que ten algúns máis habitantes ca La Coruña- non demos palpado nada semellante. Se cadra estamos diante dunha nova doenza. ¿Sábeno xa as autoridades sanitarias?
Hai outra carta en La Voz (5-4-08, edición en papel) que nos deixa descolocados. Escríbea Lucía Torrente (Ferrol) para manifestar que "estoy totalmente de acuerdo con Carmen Bello en su carta del 1 de abril". Saliéntase na carta que "es muy significativo que una gallegohablante como ella" se decate "de la situación a la que hemos llegado". ¿Que situación? Non demos coa carta á que se refire para describila, pero a concordante "añadiría, además" que os impresos que recibe da Xunta e do seu concello están redactados "exclusivamente en gallego". Lamentamos matizarlle que desta situación xa se decatara o doutor Iglesias -Deus o descanse- cando dixo aquilo de "raro, raro, raro". En conclusión, por causa do galego andamos todos separados: "El idioma debería servir para unirnos y no para separarnos. La lengua oficial y común de los españoles es el castellano... ¿A que viene esa imposición del gallego a costa del castellano?".
Velaí queda iso. ¿Haberá realmente alguén que crea que se está a dar unha "imposición del gallego a costa del castellano"? Como non sexa en Mozambique...
A carta de Lucía Torrente titúlase "Bilingüismo ultrainverso". Debe de ser cousa mala... O de ultrainverso dámolo entendido, pero o de bilingüismo... mesmo mete medo.

P.D.: Recomendamos ós nosos bachareis o estudo destes tres textos citados por seren pezas fundamentais en calquera achegamento á sociolingüística.

Nunha órbita semellante navega o artigo de Ignacio Bermúdez: "La riqueza de una sociedad bilingüe radica en que los ciudadanos puedan elegir en qué idioma expresarse. Y sin que les afecte al bolsillo". Mágoa que nos esquezamos da historia para facer este tipo de afirmacións. E mágoa tamén que non teñamos os pés na realidade actual para recoñecer coas palabras precisas cara a que bilingüismo ricaz estamos a camiñar. Hai afirmacións que nin mentiras piadosas son.
Por se os que estudades este curso "lingua e sociedade" tedes o vezo de contrastar opinións, podedes botarlle unha ollada a estes outros artigos que tamén aparecen na prensa de hoxe: con coidadiño; reparade en que non consideran o galego como idioma perigoso nin separatista nin discordante nin lesivo para a liberdade individual, etc... Referímonos ós artigos de Xosé Carlos Caneiro e Serafín Portugal Soto, por citar só un par deles.
Os estudantes máis lacazáns ou os de adaptación curricular deben quedar tan só con estes tres contidos conceptuais:
a) En España é bilingüe quen fale só castellano o español.
b) En Galicia, quen fale galego por imposición en detrimento do castelán é bilingüe ultrainverso. (Este concepto está en proceso de revisión.)
c) Nun futuro próximo (dentro de dez anos) os seguidores de Rajoy e Zapatero serán bilingües en inglés. E os que non sexan seguidores de ZR tamén.
Polo de hoxe, abonda de gansadas.

Que la lectura vos aproveche y vos sirva de salú.

(Imaxe de Extraits de l'ex-être.)

1.4.08

Lingua de Cristo / Cristo das linguas

Algunhas xentiñas que andamos por este recuncho do mundo temos oído en máis dunha ocasión reconvencións do tipo "a ver si hablamos en cristiano" ou "hábleme usted cristiano", con ou sen o sinal autoritario do furabolos ergueito.
E o pobre do indíxena sabía instintivamente que idioma "cristiano" era o tal, sen lle preocupar nin migalla a lingua que falase Xesús Cristo. Aínda tardaría un tempiño en saber que Cristo xuraba en arameo; mais así e todo, o indíxena galego tampouco non lle deu máis importancia á cuestión. Nin sequera lle deu máis voltas ó asunto cando na época do nacionalcatolicismo Cristo Rey só atendía as preces na única lingua legalmente posible.
E velaquí que hoxe tropezamos co artigo enriba enlazado, que nos pinta o arameo como un Cristo das linguas (en tempos do galileo tampouco non era lingua do poder), resistindo o via crucis acelerado da globalización coa arma sutil do orgullo dos usuarios que, independente da relixión que profesen, non queren deixar de ser quen son.
Recoméndovos ós bachareis que leades o artigo.
Que vos sirva de proveito. E non o tomedes como unha profecía.
Aburiño.

(Imaxe de http://www.aunmaslejos.com/cronicas%20oriente%20medio/Siria/crohisescrit2.htm.)