25.5.11

Manolo López Poy e Miguel Fernández. Mamed Casanova. O fillo da furia

1. Comeza esta novela gráfica co primeiro plano do perfil dun vello e canso Mamed Casanova, alias Toribio. Póñeno fóra do penal, onde botara os últimos 25 anos da súa vida. Metérano na cadea con 22. Pouco se sabe del des que foi posto en liberdade. A novela recrea aqueles anos nos que a forza bruta de Toribio amedrentara veciños, alcaldes, cregos e forzas de orde da comarca ortegana e amargara a vida da súa pobre nai.
O Casanova d’ O fillo da furia é un mozo de mal xorne e descomunal forza, sen medios nin sorte na vida, pero que tampouco acepta resignadamente a situación que lle tocou vivir.
Gustáballe moito a boa vida e pouco o traballo. En cuestión de mulleres, tamén apuntaba alto. Como nin sequera tiña medios para intentar facerse rico na emigración, optou polo bandoleirismo: se cadra a única actividade para obter os maiores beneficios co menor esforzo.
Pero o país é unha vaca fraca da que pouco se podía tirar. Os delitos de Mamed Casanova, sacando os asasinatos que lle apoñen, dan pena: róuballe o traxe a un morto, asalta algunha reitoral, fai a colecta a punta de pistola nunha misa... A morte da criada do cura posiblemente llo cargaron na conta por ser menor de idade, aínda que non fose obra súa. Acabou condenado á morte. O rei Afonso XIII conmutoulle a condena por cadea perpetua logo de que a nai lle pedira clemencia cando o monarca visitou a catedral de Compostela. Cumprida a condena, perdéuselle a pista. Pero esta é outra historia.
2. O que debía intranquilizar a sociedade selecta do seu tempo non eran tato as “fazañas” que lle atribuían coma o desexo manifesto de fuxir da súa condición social. Que un morto de fame pretendese emparentar con alguén da boa sociedade suporía o esborrallamento da orde no mundo. Un individuo coma Mamed Casanova, pobre e bastardo, só tiña tres saídas na vida: resignarse a traballar coma un escravo para malcomer, arriscarse na aventura da emigración ou botarse ó monte. As poucas opcións das clases desfavorecidas e o desprezo que por elas sentían os acomodados queda maxistralmente debuxado nesta novela gráfica.

3. A vida de Casanova coincide con momentos convulsos da nosa historia de finais do século XIX e do primeiro terzo do século XX. O noso protagonista padece os acontecementos, pero non semella ser consciente de pertencer ó colectivo dos perdedores da historia. Pola contra, a nai si que se decata de estar vivindo nunha abafadora sociedade clasista: “¿Pensas logo que ti vas poder con eles?” (p. 30). Os “señoritingos” fan a política de casino propia da Restauración e moven todos os seus recursos para que ninguén ouse rebaixarlle os privilexios: “Se os fillos dos labregos e dos mortos de fame poñen os ollos nas nosas fillas, un día sentarán a cear nas nosas mesas” (p. 29). O desprezo que senten polas clases baixas patentéase neste relato.
A xustiza da época era concibida como escarmento e non como árbitro de convivencia social. A fame e os malos tratos ían asociados á condición de reo. A fame tamén estaba instalada na casa de labregos e mariñeiros. Contra a fame aínda quedaba a esperanza da emigración, pero contra a xustiza non había moito que facer. María Casanova mendígaa para o seu fillo.
4. Os personaxes desta novela gráfica podemos encadralos en tres grupos. Por un lado, os membros da sociedade que frecuenta o casino, incluídos os administradores de xustiza, ós que lles podemos sumar os membros das forzas da orde, que proceden dun estamento pero serven a outro. Doutro lado, a xente do común (labregos e mariñeiros), grupo ó que pertence o noso protagonista, a nai e algún outro personaxe individualizado como Balseiro ou o mesmo cura.
Ambos os dous grupos desempeñan no relato un labor coral. Dos personaxes principais, o lector percibe o carácter simple, brutal e arroutado do protagonista, a maldade de Balseiro pero, sobre todo, destaca a fortaleza de María Casanova.

5. Sitiografía:




Manolo López Poy e Miguel Fernández , Mamed Casanova. O fillo da furia. Demo Editorial, 2010.

Etiquetas: , , , ,

19.5.11

Noticias de literatura-104

Premios AELG 2011: narrativa, poesía, ensaio e tradución.
Camilo Franco e Balada triste de moqueta: folletín 2.0:
Balada triste de moque­ta -tamén hai camisola- é o título desta fresca e des­prexuiciada incursión nun novo xeito de narrar, que acode ás redes sociais e ás posibilidades de interac­ción que oferta a virtua­lidade. "Decidín xuntar o revés da crónica política e o dereito do folletín", dicía onte Camilo Franco duran­te a presentación (Galicia Hoxe, 05-05-2011).
O escritor Camilo Franco escribirá ao longo da campaña electoral unha crónica política de ficción a modo de “folletín 2.0”. Baixo o título de Balada triste de moqueta, o escritor intentará levar a cabo un exercicio de innovación literaria. Un dos seus obxectivos é, segundo Camilo Franco, “darlle a volta á información electoral” e demostrar que “aínda que a literatura oficial sempre se ocupa de temas importantes, os escritores tamén podemos ocuparnos das cousas que pasan todos os días”. O escritor empregará o Facebook da Casa das Crechas para elaborar o seu folletín nas próximas semanas. O primeiro capítulo xa está dispoñible
Xornal de Galicia, 05-05-2011).
Ramón Nicolás fala en La Voz de Galicia (08-05-2011) sobre crítica literaria.
Manuel Rivas fala en Bogotá do poder, do narcotráfico e de literatura na presentación de Todo é silencio:
Rivas confesou ter "a sensación preocupante de que o que está pasando no mundo, no que derivou a globalización, é que o mercado honesto acaba sendo depredado polas zonas grises ou delituosas". É o mesmo que ocorre "coa moeda falsa, que se pega á verdadeira para pasar desapercibida" (Galicia Hoxe, 09-05-2011).
Quico Cadaval gaña o premio Max  con Shakespeare para ignorantes. Artigo de A. R. López sobre o teatro de Quico Cadaval (Galicia Hoxe, 11-05-2011)
Xosé María Álvarez Cáccamo e Manuel Pizcueta presentan Un home impuntual:
A peripecia narrada xi­ra ao redor da impuntuali­dade constante dun home sen nome, pero asenta nun texto de gran profundida­de e carga emocional, que traspasa o interese do lec­torado máis novo para se dirixir aos adultos, situán­dose na imprecisa inter­sección entre a Literatura Infantil e Xuvenil e a insti­tucionalizada que ocupan os denominados crossover ou dual adressee, fenóme­no do que ultimamente se está a falar con asiduidade (Galicia Hoxe, 10-05-2011).
Marcel Proust en galego: Sobre a lectura e Días de lectura (Trifolium). “dous textos nos que a lectura como comunicación en ausencia se confronta con outras formas de comunicación nas que a presenza se impón ou nas que se simula mediante a técnica” (Xornal de Galicia, 10-05-2011).
Xulia Alonso Díaz: artigo de Anxo Tarrío sobre a novela Futuro imperfecto (Galaxia).
Ana Romaní: entrevista en El Mundo (11-05-2011) na que nos fala do seu poemario Estremas.
A colleita da cultura, antes das Letras” (El País, 13-05-2011) é un artigo de Teresa Cuíñas e Óscar Iglesias que recolle os destaques do último ano no campo da cultura: “Por voluntarismo, porén, ninguén salva a política cultural do Goberno galego”.
Rosa Aneiros, entrevistada no mesmo medio, fala, entre outras cousas, da “imposición” lingüística.
Manuel Rivas: reedición de Ela, maldita alma:
Nesta nova edición de Ela, maldita alma –lanzada orixinalmente no ano 1999–, reprodúcese en cuberta un cadro do pintor arxentino Eduardo Sívori, cadro do que parte Manuel Rivas para escribir o relato O espertar da criada, conto inédito até o de agora co que se abre o libro. En Ela, maldita alma, Manuel Rivas achega a súa ollada para descubrir o que hai detrás da realidade aparente. Cunha escritura que reclama atención para o que pasa desapercibido, as historias e os personaxes reviven co mesmo fulgor das experiencias novas (Xornal de Galicia, 14-05-2011).
Aos seus oito anos, Noah pensa que é máis doado facerlles fronte aos seus problemas se non pensa neles. E por iso escapa da casa. Por un camiño inexplorado a través da fraga (Xornal de Galicia, 14-05-2011).
Cociñando ao pé da letra (Galaxia e Gadis):
Un percorrido por todo o país coa guía desta obra literaria/receitario de cociña que leva os lectores até a cociña onde se cocen os bos xantares e a boa literatura galega (Galicia Hoxe, 14-05-2011).
Xabier P. Docampo fala para Galicia Hoxe (16-05-2011):
O escritor lugués asegura que escribe libros que poden ler adultos e rapaces. "A única diferenza formal, práctica ou mesmo estrutural cun texto dirixido só a adultos é o equilibrio entre o implícito e o explícito. O rapaz non ten experiencias compartidas comigo ao ser eu un adulto cheo de experiencias e el un individuo en formación, entón non comprende todos os meus implícitos e eu teño que facer explícitas cousas que non explicitaría se esa obra fose para adultos". Ao seu ver, a idade non é un impedimento. "Eu sempre digo "nunca escribas noite escura, escribe noite e se o lector non é parvo xa se dá conta de que é escura". Hai unha listaxe inmensa de obras xeniais na historia da literatura que foron escritas para lectores novos, comezando por unha obra absolutamente redonda e canónica dentro da novela de aventuras, como é A illa do tesouro, de Stevenson."
Marisol Gándara faise co Francisco Añón de poesía por Manuscrito segundo da poeta caníbal (Galicia Hoxe, 18-05-2011).
A noticia sorpresa dánola Feijoo: non tiñamos nin idea de que Lois Pereiro era un modelo de galeguista cordial, porque xa levaba un tempo enterrado cando alguén inventou tal etiqueta. A noticia recóllena uns cantos xornais:
-Feijoo también aplica a Lois Pereiro la etiqueta de galleguista cordial
-Feijoo aprópiase de Pereiro como emblema do galeguismo cordial
-(...) representante do galeguismo cordial
En fin...

Etiquetas: , , , , , , , ,

3.5.11

José Manuel Trigo / Ramón Trigo. O burato do inferno

1. Bieito o Lindo retorna de Cuba, a onde marchara 20 anos antes, abandonando a muller embarazada, para fuxir do patrón, de si mesmo e dos fantasmas das súas vítimas. Mentres agarda pola morte no lazareto de San Simón, manda recado polo párroco ó seu fillo Xosé, quen lle recollerá o derredeiro alento, un mazo de documentos e a encomenda de acabar de reparar o mal que fixera en vida.
O guardés Bieito o Lindo foira contrabandista e raqueiro ás ordes do cacique don Manuel. A pelexa co portugués, man dereita do patrón, marcaralle a cara e a vida. A partir de aí, Bieito “navegou aos tombos polo mundo, dun barco a outro, dun mar a outro, dunha botella a outra...” (p. 63). Vinte anos despois, retornará para morrer na terra e pediralle axuda ó fillo para poder repousar en paz.
2. N’ O burato do inferno temos a historia dun arrepentimento como fío condutor da narración. E canda este fío atopamos:
a) Unha historia de raqueiros. Boa parte da acción transcorre na Guarda de mediados do século XIX.
b) Unha historia de caciques. O representado neste relato é un individuo sen escrúpulos, insaciable, dono de vidas e facendas.
c) Unha historia de viúvas de vivos e mortos, de mulleres maltratadas, de vidas estragadas sen distinción de clase social.
d) Unha historia de emigración que, malia o éxito económico, sempre agocha un fracaso humano.
e) Unha historia de xustiza poética, porque o cacique, ó revés que na vida real, acabou tragado polo burato do inferno.
3. O protagonista, Bieito o Lindo, leva sobre si todos os estigmas dun pobre home azacanado pola vida. Non foi bendicido pola sorte; a pelexa co portugués deixoulle a cara cruzada coa lindeza dunha navallada; retorna da emigración con máis peso na alma ca nos petos e lémbralle ó lector aquel personaxe de Castelao que volveu “porque non quería morrer alá”; como marido foi un absoluto fiasco e como pai non pasou de recurso económico. Así e todo, resulta un personaxe ó que se lle colle afecto; se cadra porque nolo presentan como a cara da loita e do sufrimento. Unha cara na que nunca faltou un pouso de bondade.
A certa altura do relato, o protagonismo pasará ó seu fillo, que se preocupará de pór o ramo á obra que Bieito non puido rematar en vida.
O cacique acaba engulido polo buraco, vítima da súa propia cobiza. Coa súa desaparición péchase un acto de xustiza poética: a paz retorna á vila e as propiedades roubadas ós seus donos ou, coma no caso da filla do cacique, ós herdeiros lexítimos.

4. Sitiografía


José Manuel Trigo / Ramón Trigo, O burato do inferno. Faktoría K de libros, Pontevedra, 2010.

Etiquetas: , , , ,