31.7.09

Noticias de literatura-63

Pablo García Martínez gaña o premio Biblos co proxecto de novela Relato dun estalido xordo:
O autor contextualiza a acción dentro da cultura pop, e a trama principal usa como fío condutor unha noite de troula. "Na miña época, a mocidade eramos uns fanáticos da noite e a noite, como sabemos, é afumada e velada. Moitas veces, detrás desas exaltacións que alimentan os estados de embriaguez escóndense as nosas inseguridades, lagoas e penurias. É un espazo no que nos podemos mostrar máis abertos, espidos para falar coa roupa posta. Na novela digo algo así como "un entroido no que todos levamos máscaras coloreadas polo alcol" (lemos no Galicia Hoxe, 12-7-09).
Suso de Toro. Entrevista no Galicia Hoxe.
Heidi Kühn-Bode na feira do libro de Vigo. Entrevista no Xornal de Galicia.
José Monteagudo Folgar gaña o García Barros coa novela titulada Un tipo listo:
Unha peza de calidade e moi cohesionada, cun ritmo de lectura rápido e sen caídas, e con personaxes de gran autenticidade. A obra ten trazas de crónica familiar e social, ao tempo que propón unha reflexión de alcance ético. Trátase dunha novela para un público lector moi amplo (lemos en Vieiros).
No Galicia Hoxe publica V. Oliveira unha entrevista co autor premiado.
Valentín Alvite Gándara, premio Avilés de Taramancos por O Hotel.
Carlos González Reigosa fala da súa nova novela, premiada co Torrente Ballester. A vida do outro relata o período da Transición. O artigo de Iago Martínez (Xornal de Galicia) recorda a traxectoria literaria do escritor lucense. El Progreso recolle as distintas opinións que no acto da presentación se verteron sobre a novela e a época novelada.
Cesáreo Sánchez publica O paraíso das sombras. Entrevista co autor en Xornal de Galicia:
A nosa historia, é moi de creación dende a adversidade, do que fixemos aínda sen ter os recursos e os instrumentos políticos para nos defender. Vimos de moi lonxe, temos milenios ás costas, que eu intento reproducir dende os ollos dun neno que vai e volve da infancia, e que vai dándolle forma a un relato histórico, mítico, pero tamén moi de a diario.

Imaxes de Galicia Hoxe (Pablo García) e Xornal de Galicia (Cesáreo Sánchez)

6.7.09

Arto Paasilinna. O muiñeiro ouveador (1)

0. Gunnar Huttunen, un home do sur, instalouse despois das guerras na aldea de Suukoski en Laponia. Coa venda do pouco que tiña comprou un vello muíño arruinado, reparouno e púxoo en marcha xunto coa serra de auga.
Aínda que a empresa foi un éxito, os veciños xa o consideraran un insensato por se meter no negocio do muíño. Como tamén divertía os nenos imitando animais e veciños, a sona de tolo botou a rolar como unha bóla de neve. A pinga que rebordou o vaso foi o dos ouveos. Cando Gunnar estaba deprimido ou co ánimo alterado dáballe por ouvear, ás veces noites enteiras. Os veciños non dormen e desexan encerralo nun manicomio, especialmente o médico e mais o ricacho da aldea. Lógrano con malas artes. Mais Gunnar dá fuxido do encerro coa axuda dun falso tolo (Hoppola) que se dedica ós negocios.
A segunda parte da novela é unha fuga permanente do protagonista, que se mofa de veciños e autoridades coa axuda da súa namorada (a asesora agrícola Sanelma Käyrämö), o carteiro (que ten como afección a destilación clandestina) e o axente de policía Portimo, quen só desexa vivir en paz.
Cando o devolven ó manicomio (outra vez con malas artes), o axente e o muiñeiro desaparecen no bosque.
A partir deste feito, os fugados entran na lenda. Os veciños oirán ouvear un lobo grande, acompañado do can do axente, que tamén se fugara ó bosque.

1. Moitos aspectos desta novela traen á memoria do lector O bosque dos raposos aforcados. A lembranza da guerra e as súas secuelas, as situacións estrambilicadas que se contemplan como normais, a vivencia da extravagancia con absoluta naturalidade, o gusto pola vida rural...
Mais o muiñeiro ouveador non é aquel badulaque protagonista d' O bosque dos raposos..., a quen non lle importa enganar a amigos ou inimigos. O muiñeiro é un ser entrañable, amoroso e inofensivo mesmo cando se defende. Pode dicirse que se converte no pandote das tolemias dos outros veciños máis listos e comenenciudos.
Vistos en conxunto, os personaxes do bando do muiñeiro son algo inocentes e confiados. O autor contenta ó lector cun final máis ou menos feliz, pero o certo é que ó noso protagonista non lle queda outra que desaparecer da aldea. Os seus amigos reagrúpanse para viviren en mellores condicións e lógrano, pero son os perdedores da historia.

2. O lector estranxeiro notará na novela, especialmente se a relaciona con O bosque dos raposos aforcados, o carácter particular da vida e da cultura de Laponia, así como os efectos que sobre o ánimo das súas xentes tiveron as guerras sufridas no século XX.

3. Resulta interesante achegarse á novela e á figura do autor dende a perspectiva de:


Arto Paasilinna, O muiñeiro ouveador. Cangas do Morrazo, Rinoceronte Editora, 2007. Tradución de Tomás González Ahola.

4.7.09

Caldo de lingua

Reparo en tres noticias publicadas hoxe (4 de xullo de 2009, sábado) en La Voz de Galicia, xornal non dubidoso á hora de da novas sobre a liberdade lingüística. As noticias aparecen en seccións distintas e sen conexión aparente entre si, pero curiosamente todas tres tocan o tema da lingua (galega, claro).
Na primeira dásenos conta da preocupación pola queda de galegofalantes:
Los equipos de normalización lingüística y el PP, preocupados por la caída de gallegohablantes
Ambas as partes coinciden no diagnóstico, que non é novo nesta altura. Todos os estudos feitos sobre a cuestión veñen anunciando por onde van os tiros. A política lingüística debería servir de chaleco antibalas, mais tamén é ben sabido que como moito tal política hoxe ten a eficacia daqueles "detente bala" que cosían no peito da camisa os requetés que participaron na guerra civil.
Tamén se fala da noticia dun "
decálogo de «consenso» para recuperar el diálogo sobre el gallego en la educación"; este periódico non dá outros datos sobre tal decálogo.
Nun breve das páxinas locais de Vigo recóllese a protesta do claustro do IES de Teis sobre a "enquisa das linguas". O contido do documento do instituto está recollido dun xeito un tanto críptico, ademais de estar mesturado cunha noticia de maltratadores de parellas. É unha pinga máis na chuvia de protestas que xerou a enquisa, falta dun "obxectivo suficientemente definido". Cómpre entender que se trata dun obxectivo científico. Non pretende botar luz sobre unha situación xa abondo estudada e coñecida. Por outro lado, a falta de rigor metodolóxico co que foi feita non permitirá tirar conclusións válidas, salvo aquelas que sexan do gusto dos promotores. Se se lle quere atopar un obxectivo, témolo doado: xustificar a postura daqueles que sosteñen que falar galego provoca halitose.
O terceiro pé do gato póñeno as declaracións de Mariano Rajoy en Cataluña. Para o líder do PP, Galicia é un modelo "en libertad educativa":
«En Galicia todo el mundo puede opinar y eso es más razonable y sensato, para que todo el mundo pueda estar a gusto», afirmó el líder del PP (La Voz de Galicia, 4-7-09, páxina 22).
Comprobada a data (non é primeiro de abril nin vinte e oito de decembro), teremos que acreditar na veracidade das declaracións do político. Así e todo e contra o afirmado na noticia, os que andamos na docencia sabemos que ós profesores non se lles preguntou nada. Aínda máis, recomendóuselles que gardasen as súas opinións e que se limitasen a seguir as instrucións da superioridade. O asunto acabou perante o xuíz, como é sabido.
Tocante á calidade do ensino en Galicia, á que fai referencia o mesmo político, xa veremos o que nos conta o informe PISA.
O que me gustaría saber é o que pensa o sector gorruno do PP (perdón, quixen dicir o sector da gorra, galegofalante de seu). ¿Que farán con el e coa súa lingua cando non sexan necesarios os votos que gardan baixo o xergón?
(Esta tamén é unha pregunta digna da enquisa.)
Hoxe mesmo, a lingua tamén está presente noutros xornais, coma case sempre. Velaquí algunhas mostras:
Voces contra a agresión, con foto da inauguración dos cursos de galego para estranxeiros.
Unha opinión sobre Galicia Bilingüe.
Como en Cataluña...
A romaxe do Faro.
As tres universidades únense...

Véxase tamén Galego, patrimonio da humanidade.

1.7.09

Noticias de literatura-62

Inma López Silva, entre os gañadores do San Clemente pola súa obra Memoria de cidades sen luz:
A Coruña é a cidade da que parte Inma López Silva na apaixonada viaxe de Memoria de cidades sen luz, unha novela de itinerancia, de exiliados, por onde aparecen personaxes históricos reais e personaxes de invención literaria. Desde A Coruña a Nova York, á procura sempre dunha liberdade e dun amor que lle esvara ao protagonista das mans (Galicia Hoxe, 23-6-09).
Cándido Pazó recupera A piragua:
A Piragua, a obra coa que Cándido Pazó foi recoñecido co galardón ao Mellor Texto Orixinal na edición 2008 dos Premios de Teatro María Casares, volve ao Salón Teatro, en Santiago. Co mesmo elenco, pero cunha escenografía, unha posta en escena, segundo explica o propio Pazó, "máis manexable", para facilitar unha distribución "máis masiva", sen depender tanto de "máquinas, e maquinistas, pois os tempos non están para grandes cachés..." (Galicia Hoxe, 23-6-09).
Reigosa presenta A vida do outro:
"Non quixen facer unha autobiografía, nin as miñas memorias, nin unha historia da Transición, senón contar o efecto da Transición sobre nós. Sobre os mozos que, nun momento extraordinario, foron convocados, dun xeito prematuro, a exercer cargos: Felipe González tivo ministros de trinta e poucos anos..." (di o escritor a Galicia Hoxe, 25-6-09).
Pamuk en galego: O museo da inocencia (Galaxia):
O autor relata dun xeito interesante e con ambición a historia dunha paixón amorosa que se desenvolve en Istambul, entre 1975 e os derradeiros anos do século XX. Pamuk conta a traxectoria de Kemal, fillo dunha das familias máis ricas da cidade, e a do seu obsesivo amor secreto por unha rapaza da clase traballadora (Xornal de Galicia, 26-6-09).
Chus Pato publica Secesión:
Un dos sentidos da literatura, case un dos deberes, consiste, para Pato, "en interromper a lingua do pacto, a lingua da razón instrumental". No pensamento que despregan as páxinas de Secesión, o idioma está obrigado a funcionar como "o canto do que nunca aconteceu nin acontecerá xamais". Gilles Deleuze mestúrase con Rosalía nun oficio que volve e revolve arredor de Auschwitz. "Todo o que escribimos son pegadas dunha poética arrasada, sinais dunha musa sen atributos", grava en Cárpatos ao lonxe, o rexistro da súa experiencia no museo do campo de concentración, incluída no volume (lemos en El País, 26-6-09).
Bernardino Graña, membro numerario da RAG:
Graña publicou no 1962 20 mil pesos crime (teatro) e no 1966 Profecía do mar, "alfaia poética que se converteu no seu momento nunha icona literaria do país", segundo lembra a RAG nun comunicado dispoñible na súa web. Exerceu a docencia ata o 1991. Desde entón publicou numerosos libros -cultiva os xéneros poético, teatral, narrativo e infantil- e realizou moitas actividades. Foi o primeiro presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega, que o homenaxeou no 1995. Tamén foi distinguido co Pedrón de Ouro. "Non se axustou a modas literarias pasaxeiras", salienta a RAG. A súa última novela, Protoevanxeo do neto de Herodes gañou o Premio Eixo Atlántico de narrativa galega e portuguesa (Galicia Hoxe, 30-6-09).
María Reimóndez presenta Pirata, "un relato sobre a identidade".
Luís Rei Núñez publica Monte Louro:
O xornalista e escritor Luís Rei Núñez vén de publicar Monte Louro (Xerais), unha novela sobre o difícil mundo da posguerra no rural e a emigración. Foi destituído hai só uns días como xefe do servizo cultural da TVG (lemos na entradiña da noticia do Xornal de Galicia, 29-6-09).

Imaxes de Xornal de Galicia: A piragua, María Reimóndez.