30.11.16

Noticias de literatura-179. Novembro de 2016

Todo ser humano é un río é o libro de quen leva toda a vida tratando de entender un pasado. Un espazo adicado á Galiza en xeral, e aos labregos en concreto (Noelia Gómez, Sermos Galiza, 03-11-2016).

[...] baixo coordinación de Afonso Becerra, érguese como “un espazo onde realizar unha análise e partillar coñecementos sobre literatura dramática galega”, un encontro idóneo para poñer sobre a mesa a situación actual deste xénero en Galiza e “sacar algunha acción que nós poidamos levar adiante porque eu non creo que as institucións nos vaian a quitar as castañas do lume” (Sermos Galiza, 05-11-2016).

O vindeiro sábado farase o 130.º aniversario da publicación dunha das obras máis importantes da literatura galega, Queixumes dos Pinos, de Eduardo María González-Pondal e Abente, o autor do Himno de Galicia. O 12 de novembro de 1886 a Biblioteca Gallega, de Juan Fernández Latorre (fundador de La Voz de Galicia) e Andrés Martínez de Salazar, editaba o poemario do bardo de Ponteceso (Xosé Ameixeiras, La Voz de Galicia, 06-11-2016).
A poesía de Chus Pato conta con traducións ao español, inglés, portugués, serbio, polaco, alemán, italiano ou árabe clásico, entre outros idiomas, e está presente en antoloxías internacionais como New European poets (Graywolf Press, 2008), Poeti spagnoli contemporanei (Edizioni dell’Orso, 2008) ou To the wind our sails; Iris writers translate Galician poetry ( Salmon Poetry, 2010). (Praza Pública, 05-11-2016).
O pleno da Real Academia Galega elixiu onte a Chus Pato (Ourense, 1955), como académica numeraria. Libros como m-Talá, Hordas de escritura ou Secesión destacan nunha longa traxectoria poética na que a institución ve «un arraigado compromiso ético coa condición feminina e co país» e «unha voz renovadora, rupturista cos modelos tradicionais» (entrevista de Xesús Fraga, La Voz de Galicia, 06-11-2016)
O escritor e colaborador de Sermos Galiza Xavier Queipo acaba de ser distinguido co XI Certame de Poesía Erótica Illas Sisargas por un poemario intitulado O Home Invisíbel (Sermos Galiza, 06-11-2016).

“Crónica Córnica” é unha novela contemporánea, que pode ser lida en moitas claves, que pivota sobre a tríade lingua, identidade e sociedade, e foi enunciada non desde o discurso científico, senón desde a fabulación murmurada de boca a orella. “Un intenso e metafórico berro literario a favor das linguas e contra a marxinación e as desigualdades económicas, culturais e sociais entre colectivos e pobos” (Galicia Confidencial, 08-11-2016).

Galicia non contaría nin á morte de Franco nin hoxe coas bases que permitiron a reconstrución do teatro galego se non fose grazas ao traballo de exiliados como Blanco Amor, Luís Seoane, 'Tacholas' ou o equipo Varela Buxán-Maruxa Villanueva. Estas son algunhas das ideas que recolle a profesora Inma López Silva nun artigo integrado no volume colectivo ‘El teatro gallego en el exilio republicano de 1939’, coordenado por ela mesma e polo dramaturgo Euloxio Ruibal e publicado pola editorial Renacimiento na colección Biblioteca del exilio (Montse Dopico, Praza Pública, 09-11-2016).

Ao contrario que na Galiza, onde é difícil para un dramaturgo estrear un texto a non ser que conte cunha compañía propia, en Portugal aínda prevalece a condición do dramaturgo como un simple profesional, de feito o Carlos asegura que a meirande parte dos traballos que fixo neste país foron encargas (Carlos Meixide, Praza Pública, 11-11-2016).

[...] narra con deleite o que verdadeiramente importa: o xogo e a actividade física fronte á vida sedentaria das pantallas de ordenador e videoxogos, o bo comer, o amor pola natureza, a importancia da lectura, a descuberta de mundos a través da viaxe e a importancia dos afectos para superar a apatía vital (Ánxela Gracián,  El Correo Gallego. 13-11-2016).

Converter o inmoble no que viviu Castelao en Rianxo nunha casa-museo é un vello proxecto aínda pendente de realización (Marcos Pérez Pena, Praza Pública, 14-11-2016).

A min tamén me gusta moito debuxar e a idea do libro veume á cabeza un día que estaba garabateando uns bonequiños nun caderno. Ocorréuseme facer uns zombis e pensei que como en Galicia non había ningunha novela infantil con esa temática, eles tiñan que ser os protagonistas (entrevista de Begoña R. Sotelino, La Voz de Galicia, 16-11-2016).

Manuel Lourenzo resultou elixido ­gañador do XXIII Premio Álvaro Cunqueiro de textos ­teatrais coa súa obra Suite ­Artabria (El Correo Gallego, 17-11-2016).

[...] coordinado por Luis Cochón. "Un libro de boa fe", como el mesmo di, non exhaustivo, pero que ve abondo a través de trinta miradas; atravesado por unha profunda ollada coral arredor da historia do galeguismo e o nacionalismo, que relata e interpreta o fenómeno do principio da modernidade en Galicia no século XX (El Correo Gallego, 17-11-2016).

Sae á rúa o número 87 da Revista Galega de Teatro (RGT) e faino cun novo deseño, nome e equipo. A RGT, agora transformada en erregueté, continuará coas súas seccións habituais mais, como novidade, recuperará a sección de Banda Deseñada con “A Pataca Quente de Rubina Kenéve” e tamén incorporará un novo espazo de creación baixo o nome de “Ruxerruxe” (Belén Bouzas, Sermos Galiza, 16-11-2016).

Trátase dunha novela curta de misterio que el deixou lista para editar, mesmo a portada foi elixida por el, tal e como nos contan desde a editora. 'A casa do medo' é unha cabana que lles pon os pelos de punta aos mozos e mozas de Valverde (R, C., Sermos Galiza, 18-11-2016).
Durante dúas horas, alumnos, familiares, amigos e, sobre todo, lectores de Agustín Fernández Paz participaron en diversos actos arredor da presentación desta novela póstuma que o autor «foi escribindo aos poucos, entre visitas aos médicos», lembraba Isabel Soto, tradutora das súas obras (Rodri García, La Voz de Galicia, 19-11-2016).

'Cartas de inverno', publicada en 1995, é o que se coñece no sector como un 'long seller'. Xa no mesmo ano de publicación, a novela acadou o premio Rañolas ao Libro Infantil e Xuvenil do Ano (R. C., Sermos Galiza, 25-11-2016).

O Patronato da Cultura Galega de Montevideo, histórica asociación dos emigrantes galegos en Uruguai, dedicará ao poeta lucense Claudio Rodríguez Fer [...] A obra poética deste escritor consta de quince libros: catorce poemarios reunidos en Amores e clamores (Ediciós do Castro, 2011) máis a obra poético-visual Cinepoemas (1983), recentemente ampliada en reedición gráfica de Cristina Fiaño (Ouvirmos, 2016) (El Correo Gallego, 21-11-2016). 

En España a Transición tampouco está ben estudada, pero si houbo un revival, nos 90, de libros, memorias persoais… Poden ser mellores ou peores, pero en Galicia é unha etapa moito menos estudada. Por iso tiven un dobre traballo: a análise da actuación da prensa neste período e en paralelo un labor que se cadra non me correspondía tanto, pero que había que facer para a tese, que é un relato da Transición en Galicia, da historia da Transición. O obxectivo era analizar a prensa e a súa estrutura, tan importante para explicar o presente (entrevista de Montse Dopico, Praza Pública, 21-11-2016).

Era posible o amor en Birkenau? É gran pregunta que asaltaba ao perruqueiro berlinés Thomas Münch cada vez que visitaba a fábrica de munición de exterminio de Auschwitz para cortarlle o cabelo ás presas (El Correo Gallego, 21-11-2016).

[...] ligada profesionalmente ao teatro, que acadou este recoñecemento grazas ao libro 'Entullo'. O xurado [...] valorou na obra premiada a “orixinalidade na construción das imaxes e no tratamento do tema: a visión do corpo como espazo de reconstrución, nun proceso de degradación física e emocional” (Sermos Galiza, 23-11-2016).
A narrativa, o xornalismo cultural, a historia no teatro, a súa condición de “pedra angular na creación da música galega contemporánea”, as achegas á construción dunha educación literaria en galego e a importancia da lingua na vida, na obra e no pensamento de Manuel María foron parte dos temas abordados (Mario Álvarez, El Correo Gallego, 24-11-2016).

El escritor, ensayista e investigador cinematográfico Miguel Anxo Fernández (O Carballiño, 1955) ha sido elegido “por mayoría” ganador del premio de novela larga Eduardo Blanco Amor con la obra Blues para Moraima, por su “agilidad narrativa, y el tratamiento histórico de una época”, así como el “punto de vista sobre el exilio” que, en palabras del jurado, es “coincidente” con la visión que tenía Eduardo Blanco Amor (Mario Álvarez, El Correo Gallego, 27-11-2016).
  • Miguel Anxo Fernández, premio Blanco Amor coa súa novela Blues para Moraima” (Héctor J. Porto, La Voz de Galicia, 27-11-2016): “[...] Blues para Moraima está ambientada en dúas épocas diferentes, que vai alternando en cada capítulo: nos tempos da República e a Guerra Civil e nos anos oitenta, aínda que non fai referencia cronolóxica explícita (nin tampouco toponímica). Combina ingredientes de relato histórico, fantásticos, de thriller, de drama, políticos e de comedia negra”.

[...] unha novela de iniciación que recupera aqueles toliños como personaxes secundarios, aos que se suma un moi especial, o propio Casares (Xesús Fraga, La Voz de Galicia, 26-11-2016).

O libro narra a historia dun neno que descobre a aldea nunhas vacacións cos seus avós (Galicia Confidencial, 25-11-2016).

La historia de Cándido, un trabajador del astillero Vulcano que desea el fin del régimen de Franco y que convive con un cura fascista, es el vehículo que utiliza Francisco Castro (Vigo, 1966) para abordar las grandes huelgas obreras de 1972 y el papel represor de la Iglesia católica en su último libro, "Barricadas de sal" (A. Blasco, Faro de Vigo, 29-11-2016).

Estruturada en dous lances, catorce escenas e un epílogo, esta comedia caracterízase fundamentalmente pola orixinalidade e polos seus estrafalarios protagonistas que conseguen cativar deseguido ao lector: dous pallasos medorentos e escandalosos, un desasosegado director, unha trapecista zampeira, un mago ao que case nunca lle saen os trucos, un domador inxenuo e unha cabra que toca o violín (Verónica Pousada, El Correo Gallego, 30-11-2016).

[...] a través da intriga, dá forma literaria a esa antiga oposición entre superstición e raciocinio. «O libro formula unha contraposición entre un personaxe que provén do mundo da racionalidade, o escritor, e a vila, que representa esa harmonía total e completa que se acada pola crenza nunha realidade máxica ou a superstición», explica Reigosa (Xesús Fraga, La Voz de Galicia, 30-11-2016).

25.11.16

Leandro Carré Alvarellos. Un caso compricado. Comedia en dous actos

Imaxe: Grupo de
 Investigación Lingüística e Literaria Galega
0. Lemos a peza na antoloxía publicada por Laura Tato Fontaíña. Infórmanos na introdución que non foi publicada en vida de Leandro Carré Alvarellos. A peza é necesariamente curta (comedia en dous actos) porque foi escrita para ser representada por un coro; isto esixía unhas dimensións reducidas.

 1. Feliciano e Cecilia son noivos, pero teñen que verse ás escondidas debido ao "xenio condenado" do pai da rapaza (Bonifacio), que non traga o rapaz porque o considera un monicreque para a filla. Os mozos contan coa complicidade de Engracia (irmá de Cecilia) e, sobre todo, de Lucas ("criado da casa, pillabán de conta"). Como Bonifacio non está disposto a criar as fillas para darllas a un parvo, decide resolver a situación botando man da escopeta: descobre a Feliciano e dispáralle. Non lle atina, pero o rapaz desmáiase do susto e todos o dan por morto. Entra en escena o xuíz don Modesto ("moi petulante"), un alpabarda que se considera excelente investigador. Atopan unha camaisa manchada de sangue, pero seguen botando en falta o cadáver do mozo e mais un porco, do que tentaba tirar proveito o espelido Lucas. Ao final todo se aclara, triunfa o amor, o xuíz celebra o éxito da súa investigación e os namorados casan (por decisión paterna).

2. A obra desenvólvese en dous actos de parella extensión. O segundo dispón dunha escena máis, a derradeira, que pon  ramo á obra: todo se aclara, os antagonistas cambian de actitude e anuncian un final feliz.

3. Os personaxes están construídos con poucos trazos, pero eficaces para crear un estereotipo: fillas doces e obedientes; pretendente que se derrete de amor pola noiva, pero que se escagarruza de medo ante o pai dela; pais que son cabezas de familia en exercicio, que só pensan no mellor para a súa prole... aínda que a prole non pense o mesmo.
Curiosamente, non aparece na peza unha figura materna que comparta ou equilibre o exercicio da autoridade na familia. Se cadra, a súa ausencia explica os paus de cego que dá o pai na relación coas fillas. ¿Trátase dunha ausencia necesaria para o desenvolvemento desta trama?

4. A actualidade da obra cómpre entendela situándose en 1922. Hoxe en día resulta ideoloxicamente inadmisible o papel secundario da muller, a case propiedade das fillas en relación cos pais (que llas "dan" aos futuros maridos), os matrimonios baseados no interese económico dos contraentes, a impermeabilidade entre clases sociais (amos / criados), o predominio da amizade sobre a xustiza...
Malia que a obra non represente o cen por cen do ideario das Irmandades da Fala, aínda hoxe resulta divertida: ese era o seu principal obxectivo. Tampouco se pode considerar absolutamente escapista, pois axuda a entender unha época e representa un chanzo máis na historia do noso teatro.

5. Sobre esta peza, ademais do estudo introdutorio de Laura Tato Fontaíña para a antoloxía citada, podemos ler:
___________________________________________________
Laura Tato Fontaíña (ed), O teatro nas Irmandades da Fala. Antoloxía. RAG, 2016.
Personaxes: 2 mulleres e 6 homes.

24.11.16

Coma unha áncora (de Iria Collazo). Test de léxico-2

http://www.daypo.com/coma-unha-ancora-lexico-2.html#informacion
Coma unha áncora. Léxico-2

Actividade para xogar co léxico da novela de Iria Collazo López. Consiste o divertimento en adiviñar a palabra que falta na expresión que se copia da novela citada. Digo "adiviñar" porque nalgúns casos poderían valer varias das solucións que se propoñen. Así e todo, creo que o ton da novela dá a pista para atinar coa palabra orixinal.
A palabra faltosa sinálase con [...]
Pasádeo ben.

18.11.16

Coma unha áncora (de Iria Collazo). Test de léxico-1

http://www.daypo.com/coma-unha-ancora-lexico-1.html
Coma unha áncora. Léxico-1

Actividade para xogar co léxico da novela Coma unha áncora, de Iria Collazo López.
Como vén sendo habitual, o exercicio non ocupará moito máis alá de tres ou catro minutiños.

4.11.16

Miguel Anxo Fernández. Un dente sen cadáver

Imaxe: Editorial Galaxia 
Nesta sexta entrega da serie de Frank Soutelo, o detective viaxa a Galicia para facerse cargo dunha herencia inesperada. Por tal motivo coñeceremos algúns detalles das súas relacións familiares, lastradas en boa parte polo escolla de bando na guerra civil, e ata o mesmo protagonista descubrirá algúns datos que se mantiveran ocultos durante moitos anos.
Frank procura o asesoramento dun avogado para resolver a cuestión da herencia e, aproveitando a estadía no país, encárganlle a resolución do caso da aparición dun dente humano nun chourizo e un anaco de anel nuns callos.
Coa axuda desa especie de fraternidade de personaxes coñecidos (Dalia, Poncio, Franeiras, Pat…) o investigador pon en marcha o proceso de pescuda de datos para a resolución dos dous asuntos que agora ten entre mans. Aparentemente nada teñen que ver entre si, pero o detective acabará por descubrir que son dúas caras da mesma trama e que o encargo da investigación do crime só tiña a función de despistalo do asunto da herencia.
Na procura do criminal, Frank Soutelo atópase nunha canella sen saída. O clásico xiro inesperado que o levará á resolución do caso dáse cando entra en escena a familia dunha muller desaparecida. No ir e vir polo xeografía do país en procura de pistas, o detective iranos ofrecendo unha fotografía actualizada con aspectos salientables como a explotación de mulleres, a violencia doméstica, a explotación laboral de inmigrantes, a especulación urbanística, a corrupción política, o turismo termal, a industria cárnica… Asuntos manipulados por xentes sen escrúpulos que contan coa amizade de xentes poderosas e coa axuda de marxinais ou mesmo tarados psicolóxicos.
Nese mesmo deambular atopamos outros ingredientes típicos da novela negra: viaxes, cultura, lectura, usos e costumes, gastronomía… Frank Soutelo é un detective que amosa un gusto salientable pola lectura e pola cociña caseira, da que recolle receitas para facilitárllelas ao seu amigo restaurador de Los Angeles (EUA). Confésase como detective da vella escola, dos que se deixan levar polo instinto de sabuxo, pero non descoñece nin despreza os modernos métodos de investigación baseados na ciencia e na técnica. Esta mesma forma de ser é aplicable ao seu relato: Frank Soutelo dános unha visión dun país en evolución.
Remata a novela cunha nota do autor que nos lembra aqueles avisos iniciais de que todo parecido coa realidade era pura coincidencia. Aquí a nota é unha desculpa ante a industria cárnica, da que nos podemos sentir orgullosos, e o recoñecemento de que toda realidade novelesca é pura “imaxinación do autor”.

Dictiografía

Miguel Anxo Fernández, Un dente sen cadáver. Vigo, Galaxia, 2016.