30.9.09

Mafalda, 45 anos

Sabemos polo Publico que a pequecha e rabuda Mafalda estivo de aniversario o 29 de setembro. Parabéns. O tempo non pasa por ela. Xa van alá moitos anos dende a última vez que a vin. Agora que a volvo atopar decátome do moza que está e caio tamén na conta do cuspido que resulta o pensamento de Susanita ó programa dalgún partido político.

Mafalda fala moitas linguas, pero que eu saiba o galego non é unha delas. Esperemos que pola nosa porta pase o tempo, mais non o sol, e poidamos oíla rosmar na nosa lingua. ¿Ou teremos que conformarnos coa versión inglesa e subtítulos?

25.9.09

Galiñas azuis en Bretaña

Atopo na páxina Oui au breton este vídeo que enlazo. Non puiden evitar ó velo lembrarme das nosas escolas infantís (as en antigos tempos deostadas galescolas ideoloxizadoras ou as futuras, por nin dicir xa presentes, galliescuelas). ¿Que está a pasar cos pitiños azuis do país? ¿Terán de lle debuxar unha carta desesperada á muller do presidente?


Lettre à Carla Bruni
envoyé par Ouiaubreton.

Entre nós hai xente que "pensa" coma este opinante ben informado. Poñamos as barbas de mollo:
Los franceses hablan francés y se entienden entre ellos perfectamente. Solamente los borrachos hablan bretón en Bretaña//Para mí la conclusión de la Jornadas es que el bi o el multilingüismo es un auténtico caos.Afortunados los países que,como Francia,tienen una sola lengua oficial que deben conocer todos.Para mí es el modelo ideal (El Progreso). (Noticia e comentario nº 35.)

20.9.09

Noticias de literatura-65. Homenaxe a Gómez Alfaro

Neira Vilas elixido "Galego do mes de agosto":
Neira Vilas foi investido Doutor Honoris Causa pola Universidade da Coruña. É membro numerario da Real Academia Galega. Premio da Crítica Española (narrativa) e Premio da Crítica Galega (ensaio). Fóronlle outorgadas as medallas Castelao, Pedrón de Honra e Celanova Casa dos Poetas. Entre a súa abondosa produción, destacan títulos inesquecibles da Literatura galega como A marala taravela, Aqueles anos de Moncho, De cando o Suso foi carteiro, O cabaliño de buxo, Remuíño de sombras ou Xente no rodicio unha colección de relatos nos que o autor segue explorando a vida do campesiñado galego. Capítulo especial merecen Aqueles anos do Moncho (1977), onde narra acontecementos da guerra civil nun escenario de labregos dominados polo medo; Nai (1980), tributo que o escritor lle rende á súa proxenitora , e Querido Tomás (1980) a confesión dunha mestra corentona que queda na aldea con fidelidad e resignada mentres Tomás se ve obrigado a emigrar a América (Galicia Hoxe, 31-8-09).
Luz Pozo Garza, premio Ramón Piñeiro. Lemos en Vieiros:
O xurado destacou de Pozo Garza o “conxunto da súa obra literaria, centrada no compromiso estético e a matización emotiva”.
María José Montero Núñez publica Rabuñando no recordo.
O Premio de Poesía Victoriano Taibo foi para Carmen Caramés (Cuarto Minguante) e para Elvira Riveiro e Silvia Penas (Biografía da multitude). Lemos no Xornal de Galicia:
Os xuíces do concurso tiveron que reunirse en dúas ocasións, o 31 de agosto e o 7 de setembro, ante a alta calidade das obras presentadas, e declararon non ser capaces de descartar ningunha das dúas gañadoras, asícomo o gran valor das outras catro que quedaron finalistas. Mª Carmen Caramés é natural de Santa Comba e traballa como mestra de Pedagoxía Terapéutica na zona do Barbanza. No seu Cuarto minguante amosa a dor dunha nai frustrada pola morte prematura do seu fillo, que invoca nos seus versos.
Poesía mapuche en lingua galega presentada por Xulio Valcárcel. A noticia recólloa en Vieiros. Non tiña que ser moito máis ca unha cita literaria, pero non sei por que me deu por imaxinar, ó lela, a cara que porían algúns conselleiros ou dirixentes de asociacións bilingües ou intelectuais dalgunha fundación para a análise social. Tampouco podo deixar de sentir mágoa por aqueles pobos ós que a historia lles caeu de cruz e non souberon darlle volta.
Homenaxe a Xosé Gómez Alfaro:
A súa obra poética editada en galego comezou con Matria da néboa (1997). En 2004 obtivo o Premio Cidade de Ourense de Poesía con O clamor da Eclipse e a súa derradeira publicación foi Confiteor, un poemario publicado por Litoral das Rías (Galicia Hoxe, 16-9-09).
Sobre o poeta Xosé Carlos Gómez Alfaro, vexamos tamén a lembranza de Xosé Gómez Alfaro que nos fan Xosé Lois García, Miguel Anxo Fernán Vello e mais Clodio González Pérez. A noticia do seu pasamento en Faro de Vigo. Recensión de Pasos cara á alba, por Irene Aragón. Noticia do acto da homenaxe a Gómez Alfaro: D. Salgado (El País).

Imaxe: La Región (fotografía de Xosé Carlos Gómez Alfaro).

19.9.09

O modelo lingüístico da filla do cura

Leo no xornal El País de hoxe (19-9-09) esta reportaxe de Omayra Lista e Xurxo Lobato sobre a profesora Marta Dahlgren. Á parte do pracer da lectura, ten para min un efecto reconconciliador co mundo e con esta profesión de escravos. Non me resisto a deixar aquí pegado un consello que ofrece ós seus alumnos, pero que considero útil para calquera que queira achegarse a linguas novas:
Con sus compañeros de claustro aprendió a hablar gallego, y trabajó como traductora de su lengua materna a la de acogida. "A mis alumnos les digo que pierdan el sentido del ridículo y se lancen a hablar inglés, como hice yo con el gallego". Ella, curiosamente, ha encontrado más complejo ajeno que propio, porque percibe el rechazo a que una profesora de ciudad hable gallego.
O resto da reportaxe pódese ler na ligazón enriba sinalada.
Tamén considero aconsellable a súa lectura a xente dalgún país bilingüe e mesmo a algúns dos responsables da alta política destes lares. Aínda que non máis sexa que para distinguir que hai diferentes maneiras de facer o sueco, como as hai de facer o indio.

Imaxe: Eudebate2009.eu

18.9.09

Esa tierra me es odiosa

"Yo hace muchos años que vivo completamente alejado de Galicia; aquí no he querido tratar con la gentuza gallega ni leer los periódicos. Esa tierra crea usted que me es odiosa"


Carta de Valle-Inclán ó seu amigo Torcuato Ulloa, en Manuel Alberca / Cristóbal González, Valle-Inclán. La fiebre del estilo. Madrid, Espasa, 2002. P. 155.
Cóntan os biógrafos que Valle estaba daquela (1904) hospedado nun hotel de Aranjuez pelexando pola conquista de Madrid.
Estamos fartos de saber que o escritor arousán tiña unha lingua que afeitaba mellor ca unha navalla e sabemos tamén que calquera poder ter un cabuxo. Así e todo non podemos deixar de relacionar este amor ó país coa polémica que se desatou cando o Centro Dramático Galego preparaba a montaxe dunha obra deste autor (¿Las galas del difunto?). A polémica mantívose un tempo nos medios e a causa foi que alguén da familia de Valle-Inclán se opuxo frontalmente á representación en lingua galega.

Non sabemos se o noxo á nosa lingua se transmite xeneticamente; sabemos, porén, que non afecta a outras linguas.

Tampouco sabemos se Valle se preguntou algunha vez como quedaría a súa obra se lle limpasen todo o que ten de galego.

Imaxes: El pasajero (capa do libro citado); Amazon.fr (capa da edición francesa das Comedias bárbaras).

15.9.09

Galego cruzado

Co título de Linguas cruzadas atopo esta noticia no Galicia Hoxe (15-9-09). Pego aquí a entradiña:
O castelán é cada vez máis unha lingua de uso entre os deputados do Parlamento de Galicia. Iso, polo menos, é o que "detecta" o portavoz do BNG no Hórreo, Carlos Aymerich, que onte celebrou unha roda de prensa para abrir curso político e arremeteu contra as estratexias desenvolvidas polo Partido Popular (PP) para darlle amparo autonómico ao castelán. A xuízo de Aymerich, este incremento de uso débese a "unha consigna" da dirección do partido, enmarcada dentro da súa "cruzada" contra o galego.
Non quero entrar en leas de políticos. Confeso irrespectuosamente que os políticos non me merecen mellor consideración que a que lle dan ós indios nas películas do oeste: el único indio bueno es el indio muerto. Con todo, se un político di que dúas máis dúas fan catro recoñézolle que está sumando ben.
Antes de lle botar unha ollada ó xornal citado estivera no edificio administrativo da Xunta. Sempre hai xestións que facer. Pois velaquí que:
1. Os uniformados que daban instrucións ós penitentes que tiñamos que pasar polo arco musical non usaban o idioma galego para tal fin. Polo menos eu non me decatei.
2. No primeiro punto de información ó que me dirixín tampouco me atenderon enelidiomapropiodegalicia. Nin antes nin despois do saúdo.
3. A mesma matrácola na segunda ventanilla.
4. No sétimo andar do edificio, con vistas a Pontevedra norte, nunha sección de persoal, traballaban nese momento unhas oito persoas. Á funcionaria que me atendeu (moi amablemente, por certo) non lle oín usar o galego. Mentres agardaba, outra funcionaria que pasaba por alí preguntoume: "¿Ya le están atendiendo?" Verdadeiramente, nos quince minutos que botei na sección só escoitei usar o galego a unha persoa. ¿Debería denunciala por esa tremenda imposición del gallego?
5. Nos ascensores, pola contra, era unha lingua bastante habitual. (Había máis xente na zona dos ascensores ca nas paradas do transporte urbano.)

Estes datos non serven para a enquisa Vázquez. E os que ven o galego imposto por todos os lados, deberían deixar de fumar iso que fuman.

Imaxe: Una profesora de francés en Madrid. Para algúns, a lingua nin sequera é un músculo.

14.9.09

Kiko da Silva. O humor non engorda

Biblos recolle en volume (colección Mandaio) as viñetas que Kiko da Silva foi publicando en La Voz de Galicia (edición pontevedresa) entre 2004 e 2007.
Leva o libro unha divertida e fonda introdución de Siro sobre a obra e a figura do autor, do que se afirma ser un trasno artista. Siro fundamenta tal afirmación no coñecemento persoal do autor e mais na autoridade de Cunqueiro e do seu Tratado do trasno.

Quen se dea o gusto de contemplar os monos de Kiko da Silva e de ler os seus textos estará diante dunha crónica cabal do país. As preocupacións, miúdas ou gordas, que atinxen a ese paisaniño de gorra levitante son tratadas neste breve manual gráfico de historia: a programación televisiva, os prexuízos lingüicidas, as comunicacións, a violencia doméstica, a burbulla inmobiliaria e as hipotecas, o vandalismo e o botellón, o acoso escolar, a sanidade e as listas de espera, o tráfico e o carné por puntos, a emigración e o paro, as dificultades económicas, os incendios...

Por non faltar, nin faltan os políticos.

E todo visto cos ollos de trasno artista e retranqueiro que é Kiko da Silva.


Kiko da Silva, O humor non engorda!!! Biblos (col. Mandaio), A Coruña, 2007.
Capa do libro: Vieiros.

12.9.09

Gratuidade solidaria

Hai uns días pareime a ler o anuncio da "Gratuidade solidaria", ese que vai ilustrado cun teletubi cochaino e mais cunha rapaciña loura sentada nun feixe de libros. Trátase dun anuncio bilingüe harmónico e cordial. Non me chamou a atención a banda dereita, pero velaí queda a foto da banda esquerda. Na selectividade aplicaríaselle un desconto de 0.4 puntiños. "Pataca miúda"; un par de grallas nas que só repararía algún fanático da gramática normativa: "informate", "calquer sede". Pero dada a situación de bilingüismo cordial, amoroso, educado etc. que nos invade nesta etapa feijooana09, só reparamos no desleixo e na chambonada que preside as relacións institucionais coa lingua.
¿Sería moito pedir unha morte digna para o idioma? Non fai falla que o maten a paus. ¿Non poden facerlle a caridade dunha morte doce, sen mazaduras de lesa gramática?

Do punto de vista educativo tamén resulta rechamante a comparanza favorable coas comunidades máis rañas. Hai que educar en valores, si señor. E ademais da lobada da axuda económica, cómpre salientar o ton gabancioso da información, coma se fose redactada por media ducia de avoas.

10.9.09

MMII (Erín Moure, Teatriños)

MMII

Antes dábannos exencións para que a gramática
crease novas estruturas
Podíase construír todo un libro de horas sobre o Verbo
Pero non o subxuntivo,

deste modo desapareceu o "futuro"
e xa non se recomenda

Xa nos establece abondas dúbidas o goberno
Elixido por poucos votos e tirano de aí en diante
Deixándonos o pretérito

para describir os nosos inner selves

Pero quen marcou a cruz na papeleta do voto
Quen riscou só un nome
Quen escribiu en Non nos escoitan
a ninguén de nós


Iso si que é falar en latín directo

Non hai rapaces novos nesta aldea, decátome
Nin rapazas novas


Non hai luz neste momento
Pódese oír en todas partes o son da auga

Mesmo eu vou vella de máis para que me usen na
guerra


Erín Moure, Teatriños ou esconxuros calados. Vigo, Galaxia, 2007, p. 131.
Capa: detalle dunha pintura de Albert Eckhout.

O poema pertence á serie "The first story of latin (os araos)". O lector repara neste poema porque conflúen nel as liñas poéticas fundamentais da obra á que pertence: o compromiso cunha lingua ata as súas raiceiras e a lingua como cordón umbilical do país; a percepción da lingua como vía pola que circula o zume nutricio dunha sociedade; a lingua como medio de coñecemento do pasado e do futuro.
O presente poema é un exemplo máis --na obra hai moitos-- da procura da comuñón poeta-terra. Rezuma pesimismo, coma se a poeta non confiase en lograr o seu desiderátum ("deste modo desapareceu o 'futuro'", v. 5). Nos últimos cinco versos o lector pode sentir a detención do tempo, coma un latexo suspenso provocado por un feito devastador que deixa tamén ó descuberto as lacras dun país incapaz de resposta.

Sobre o poemario, véxase:

Imaxes: Editorial Galaxia (capa Teatriños) e Ediciones Pen Press (foto Erín Moure).

3.9.09

Gripe A: prevención, humor e cordialidade

Atopo no diario portugués Público este vídeo da Turma da Mônica cheo de consellos (3) para axudar na prevención da gripe A, influenza suína ou como demo se denomine. Chama a atención que non esquecesen os aspectos protocolarios das medidas preventivas: que conste que se trata exclusivamente de práctica sanitaria consciente e non de mala crianza.
No mesmo xornal tamén publican este informe.
Os mesmos protagonistas ofrecen estoutra versión máis profesional:

1.9.09

Paul Auster. A vida interior de Martin Frost

Guión precedido dunha entrevista Céline Curiol-Paul Auster, onde se nos conta a intrahistoria da película.
Despois de rematar a súa última novela, o escritor Martin Frost séntese esgotado e precisa descanso para coller novos folgos e pensar nun novo proxecto. Deixa Nova York e vai vivir á casa de campo que lle presta un matrimonio amigo que marcha un tempo ó estranxeiro. Martin cre ter a casa só para el ata que lle aparece na cama unha moza, tan sorprendida coma o escritor, que se presenta como sobriña do matrimonio. Acaban namorándose.

O escritor descobre que a rapaza non é a sobriña dos seus amigos, que tampouco saben quen é. O espectador acaba por recoñecer na moza misteriosa a musa do escritor. ¿Que acontece se autor e musa se namoran?
No caso que nos ocupa, a medida que o novo relato de Martin Frost avanza a musa (Claire) vai perdendo folgos. Cando o proxecto está acabado, Claire morre.
O escritor entende que é ese o tributo que debe pagar pola súa obra e decide destruíla para devolverlle a vida á musa.
Comeza así o que podemos considerar unha segunda parte da película, caracterizada polo desacougo de non saber o que pode sobrevir. Apodéraso do protagonista e mais do espectador un lixeiro desconcerto. A presenza de Claire fáiselle ó protagonista máis patente pero menos perceptible polos ollos. A porta, a venda e o espello gañan unha importancia que ó principio non tiñan.
Cando entran en escena o fontaneiro e mais a súa "sobriña" -en realidade, musa- vemos unha repetición da parella protagonista, pero en versión case que cómica. O fontaneiro (James Fortunato) é un desafortunado escritor insomne que maltrata varios xéneros narrativos. A súa "sobriña" acaba por pagar o pato: á pobre de Anna James fáltalle un fervor e o trato que recibe do fontaneiro non vai mellorar a súa situación. O fontaneiro ten a súa musa abandonada e devece por perdela de vista, o que a converte nun traballo esperanzador para Martin e Claire ó facérense cargo dela.
Aínda tratándose dunha historia triste de posible final feliz, no guión non falta o sentido do humor nin as situacións cómicas.

Sobre o relato:
  • Pilar Ponte fai unha recensión desta obra, situándoa no conxunto da obra de Auster.
  • Jaureguizar publica en Galicia Hoxe unha noticia sobre o autor: "Austeridade".
Sobre a película:
  • Ícaro: Fai unha crítica da película e comenta brevemente os distintos resultados que pode ter un argumento presentado sobre papel ou nun filme.
  • dvdpt.com ofrece a ficha técnica da película.
  • pipasblog reseña a película e salienta a acción interior, así como a mestura de realidade e fantasía que envolve esta historia de amor.
  • Ana Margarida de Carvalho: recensión e tráiler da película en Visâo Online.
  • Entrevista con Paul Auster en IOL Diário.
  • Marcos S. Pérez publica en Vieiros un artigo sobre a situación dos cines no país.

Paul Auster, A vida interior de Martin Frost. Vigo, Galaxia, 2007. Tradución Eva Almazán.