Antonio Veiga, do BNG, describe a paisaxe coa que se atoparon na institución, con cuartos cheos de edicións que nunca se distribuíron".
29.9.07
Cemiterio de libros
Antonio Veiga, do BNG, describe a paisaxe coa que se atoparon na institución, con cuartos cheos de edicións que nunca se distribuíron".
27.9.07
Día europeo das linguas
Así e todo, enlazo aquí esta noticia e mais este vídeo que atopei no Vieiros. Non vos vén mal ós de bacharelato, agora que andades metidos na fariña da lingua e a sociedade. Mirade que traballo máis guapo fixeron os rapaces do vídeo. E ademais de faceren un traballo estupendo, parecen inmunes ó sarabullo que lles provoca a cuestión da lingua a algúns dos comentaristas da noticia. Nos tempos que corren é bo sinal.
24.9.07
Fran Alonso. Cartas de amor
O título é algo enganoso, mais o autor avisa: “non penses que son cartas de amor convencionais”. E aclara que “o amor e o desamor poden ser o motivo que leva as mulleres protagonistas destas historias a redactar as cartas. Pero nada máis”.
O lector vaise atopar con nove relatos en forma de carta (en papel ou para cibercorreo) encabezados por un título que apunta o tema central de cada un deles: “Ilegal”, “Desde as tebras”, “Confesión”, “Sáhara, améndoa amarga”, “Zé, volcán de amor”, “O que nunca me preguntaches”, “A carta inesperada”, “A guerra”, “Lonxe”.
En conxunto, forman un mosaico do convulso mundo actual e, asemade, botan unha ollada ás vidas tronzadas das protagonistas; vidas que foron levadas pola enxurrada dos acontecementos e que non se puideron vivir seguindo as escollas persoais:
1. A senegalesa Ndeye, que vai parir un fillo español, cóntalle á súa cuñada as peripecias da viaxe e a morte do marido (“Ilegal”).
2. Sabela Piñeiro, cooperante en moitos infernos deste mundo e agora abafada no pozo negro da guerra de Iraq, esconxura os seus fantasmas na carta que lle envía a un amigo (“Desde as tebras”).
3. Mónica confésalle a súa homosexualidade á mellor amiga a través dun correo electrónico, porque non quere soportar unha situación que parece obrigala a vivir unha dobre vida (“Confesión”).
4. Besmeh Haumdi, estudante retornada ós campamentos de refuxiados do Sáhara, escríbelle ó seu namorado. A carta é un lamento: sente o deserto coma un cárcere e lamenta non poderen vivir nesa patria soñada pero descoñecida, porque está ocupada por outros.
5. Belinha vai emigrar para os Estados Unidos. Levará con ela os seus fillos. Cabo Verde só é miseria para ela. Mais antes escribirá ó marido, meterá a carta nunha botella e deitaraa no mar. O marido tamén emigrara, a Lisboa, pero non a quixera levar canda el e foi deixando de escribirlle e de mandarlle diñeiro. Belinha tivo que deixar de ver o seu marido como “Zé, volcán de amor”.
6. Dyana, rapaza filipina de 17 anos, vive da prostitución. Namorada dun vigués (cliente europeo), mándalle nunha carta a cara triste da súa vida. Aspecto este polo que o vigués nunca se interesou (“O que nunca me preguntaches”).
7. Begoña, señora de Núñez, pídelle a un antigo mozo, fuxido republicano, que non lle volva escribir. “Nada quero saber de ti”. “A carta inesperada” retrotraeuna “a un pasado doloroso e moi equivocado”. A señora de Núñez ten a súa vida edificada sobre a solidez dunha familia. Así e todo...
8. Maida leva unha vida bailando de conflito en conflito. Xa non soporta “unha ollada máis doutra vítima das guerras”. A carta que envía a Saraievo para Dzevad, “a quen tanto amei”, é a carta dunha suicida (“A guerra”).
9. Bárbara pon fin ó seu amor adolescente. No correo electrónico que envía a Luís Alberto disuádeo da aventura na que este pretende embarcarse e exponlle con claridade e madurez as razóns polas que o seu amor non ten futuro estando tan “Lonxe”. Cómprelles renunciar ó pasado. “Un océano de auga gorda interponse entre nós”.
Temos nestes relatos unhas vidas tronzadas, desviadas da vontade das protagonistas e gobernadas por acontecementos que non poden controlar. Son retallos de vidas de sobreviventes. As protagonistas sofren de saudade, viven con ansia de regreso ó seu país ou á súa vida perdida, agachan a realidade ás familias... Viven no temor dun futuro incerto e a desesperanza é un sentimento común. Guerras, inmigración, exilio e homofobia son as pragas que asolagan o mundo descrito nas cartas.
Os acontecementos concretos referidos nos relatos son todos moi recentes. Quitada “A carta inesperada” (1946), o resto das cartas móvense nun abano temporal entre 2000-6. As dúas cartas sen datar tampouco precisan dun esforzo especial para situalas: calquera guerra posterior á de Bosnia (“A guerra”); tocante ó sexo mercenario asociado ó turismo ou ós negocios que latexa en “O que nunca me preguntaches” tampouco hai que ir ós manuais de historia para datalo.
A temática do libro tráenos á memoria O brillo dos elefantes, polo que ten de identificación e compromiso cos desfavorecidos do mundo. Obviamente, no resto dos aspectos non son obras comparables, aínda que ambas as obras enfocan a historia dende a perspectiva de quen a padece. Tamén ambas resultan de incuestionable interese se se pensa na educación en valores. Pero aquí só falamos de lectura, non vaia ser que se pense que estamos a defender a inmigración, a guerra, a homosexualidade ou a prostitución. Estas situacións aínda hoxe non son de libre elección. Tampouco as elixiron os personaxes desta obra. Pero intentan vivir con dignidade e soñan cun mundo unha migalliña mellor do que lle tocou en (mala) sorte.
23.9.07
Himno. Xénese e interpretación
Ambos os artigos tocan o tema do himno (galego). O de Neira Vilas -"A xénese do Himno"- vén sendo un novo artigo da serie que sobre este tema vai publicando no xornal citado. O de Xosé Manuel Beiras -"Do Courel a Corrubedo. VII. 'Imbéciles e escuros'"- trata da interpretación de certas palabras que sentan tan mal a algunha xente (lembro un historiador, teólogo, xornalista...). Este segundo artigo toca, cun evidente ironía, outros temas non directamente relacionados co himno, pero si co país.
En fin, aquí só chamamos a atención sobre os aspectos escolares de ambos os dous artigos. Quen teña ollos para ler, que lea.
22.9.07
Velorio multitudinario
"Tres mil linguas en perigo de extinción
Tamén está en perigo a
diversidade lingüística do planeta, de xeito que xa se dá por segura a perda de tres mil variedades idiomáticas –das sete mil que se falan no mundo– nos Andes, en Siberia, en Australia e nos mesmos Estados Unidos. A colonización xogou un papel determinante neste imparable proceso de extinción".Recollo a noticia para tranquilizar a conciencia. ¡Hai que ver cantos lingüicidios se cometen no mundo! Menos mal que a nós os lingüicidios ráscannola. Porque neste recuncho que habitamos xa hai ben tempo que somos monolingües -como Dios manda-, e vivimos en algolingüismo harmónico, sen exclusións nin exclusivas.
21.9.07
Proposta de ensino

"QUE SE FALE E ESCRIBA EN GALEGO DEPENDE DE TI!
1. Fala en galego sempre que poidas. Coa familia, cos amigos e amigas, etc.Transcribo este texto pensando no carácter case que sagrado que ten a lingua para os meus alumnos. Cando os presiono para que a empreguen coa maior corrección posible, míranme coma se estivese forzándoos a cometer un sacrilexio.
Fai o propósito de falar en galego a quen sabes que te entende aínda que até o
de agora lles falases en castelán.
2. respecta a aquelas persoas que che falen noutra lingua, mais exixe que
tamén as outras persoas respecten a túa.
3. Diríxete en galego a todos e todas: na rúa, por teléfono, no centro de
ensino, no traballo. Verás que te entenden. Continúalles a falar en galego,
aínda que che respondan noutro idioma.
4. Ás persoas que coñezas que entenden o galego coloquial, mais mostran
curiosidade por algún termo que ignoran, explícalles o significado desas
palabras, axudándoas a ampliar o vocabulario. Se alguén se esforza en falar o
noso idioma, sélle de axuda e demóstralle que valoras o seu comportamento.
5. Respecta as diferenzas locais da lingua. Coñece as particularidades de
cada zona. Esta é a riqueza do galego, como a de todas as linguas.
6. Toma a decisión de escribir todos os apuntamentos, notas, correos
electrónicos e cartas en galego. A partir de hoxe pon sempre o teu nome en
galego. Fai mudar os teus papeis, impresos, rótulos, etc. Sería ben triste que
por aforrar uns pequenísimos gastos deixásemos de contribuír á expansión do noso
idioma.
7. Faite subscritor/a de publicacións escritas total ou en boa parte en
galego. Le libros, asiste a espectáculos teatrais, musicais, cinematográficos,
visita páxinas web, etc, na nosa lingua.
8. Exixe de todos, mesmo das institucións máis rotineiras, que che escriban
en galego. Faino amabelmente. Non perdas o tempo e os nervios en pelexas cos
inimigos declarados da lingua do país. Déixaos de lado, ignóraos.
9. Se tes como lingua familiar o castelán, interésate pola nosa lingua.
Loita contra a inxustiza fomentada durante tantos anos. Toda a represión dunha
lingua é un acto de barbarie. E sobre todo tenta falala e escribila, porque a
mellor defensa de calquera lingua é o seu uso.
10. Se sentes un bloqueo psicolóxico, como adoita ocorrer para pasar a
falar en galego con persoas e en ambientes en que sempre falaches castelán,
comeza por usalo cos descoñecidos, a practicalo en situacións novas, para ilo
introducindo despois na túa esfera habitual. Non te envergoñes dos defectos de
pronuncia ou escrita; respectar o galego mais a distancia, "sen rompelo nin
lixalo", iso si que deteriora o idioma.
11. Se es profesor/a e non impartes as aulas en galego, proponte comezar
para este curso vindeiro. O tempo que resta é suficiente para te póres ao día.
Cun pequeno esforzo contribuirás dun xeito moi importante á normalización do
noso idioma.
Fotocopia este texto e difúndeo polo teu centro de ensino.
TODA PERSOA QUE DEFENDA A SÚA PROPIA LINGUA SEN AGREDIR ANINGUÉN TEN A RAZÓN DA SÚA PARTE
(Adaptación dun texto ideado polo Dr. Tilbert D. Stegmann, da Universidade de Frankfurt)".
20.9.07
Mennulara, de Simonetta Agnello
CUESTIONARIO
1. Argumento (breve).
2. O tempo na novela.
3. O recurso ós funerais no desenvolvemento da novela.
4. Comenta o cambio social que se describe na novela.
5. A novela como estudo dos sentimentos.
6. Establece o código de honra das sociedades secretas.
7. O humor.
8. O suspense.
9. Os personaxes segundo a súa profesión.
10. O espírito de lealdade.
11. As aparencias como recurso para manter a orde social.
12. O personaxe central da novela.
13. ¿Atoparías casos coma o da Mennulara na nosa literatura?
14. Comenta o método adoptado para contarnos a historia.
19.9.07
Volvemos ás aulas
Hoxe tamén retoma o curso La Voz de la Escuela. Botádelle unha ollada á páxina 2. O artigo de Ana T. Jack sinala estratexias para superar con éxito esta nova xeira que hoxe comezamos. Explícanos o método DAFO, que debemos seguir; e fálanos da "indefensión aprendida", que debemos evitar.
(Na páxina 4, recuncho da esquerda abaixo, atoparedes algúns "vellos" coñecidos.)
E se aínda con todo isto vos quedan dúbidas, acollédevos ó principio democrático daquel personaxe de Mafalda (creo que era Manolito Goreiro): o primeiro día de curso todo o mundo pode sacar dez.
Ánimo, forza e sorte.
(Imaxe de Maolito Goreiro en http://www.geocities.com/soho/museum/5495/manolito.html.)
17.9.07
Pasarse ó castelán
"No Ministerio de Cultura moléstaos que na prensa se comenten as
dificultades do ministro para falar en galego, idioma no que acaba de publicar
un poemario. Esas dificultades son tan notorias que ata Emilio Pérez Touriño lle recomendou a César Antonio Molina que se pasase ao castelán".
16.9.07
Álvarez Blázquez. A pega rabilonga

Contén o libro cinco relatos breves que teñen en común agacharen a historia dun tesouro. Titúlanse estes relatos: “A pega rabilonga”, “A gavilla”, “A pedra”, “A esmeralda” e “A furna”. Cada relato leva a súa dedicatoria a : Isidoro Millán González-Pardo, Celso Emilio Ferreiro, Álvaro Cunqueiro, Luis Bouza Brey e Manuel Casado Nieto, respectivamente.
1. “A pega rabilonga” dá título ó conxunto dos relatos e cóntanos a historia dunha vella fidalga, derradeiro membro dunha familia que foi esmorecendo. Canda a familia vanse indo as propiedades. E mesmo o pazo onde malvive a vella fidalga vai sentindo os alifafes da ruína.

Á vella mantense da caridade dos veciños que noutrora traballaran para o pazo. Coa vella vive a señora Marica, unha pega rabilonga que curara e adoptara dende cría.
A pega é ladra de seu. E vaille chegando ás ruínas do pazo con alfaias e moedas que a vella señora malvendera xa nin sabía cando. Un mal día, mentres a pega escaravellaba no agocho dos seus tesouros tivo un encontro cunha donicela. A fidalga ordenou un enterro digno para o paxaro. Cando foi á procura do agocho da pega, morreu esmagada polas pedras dun muro medio esborrallado.
Á par da tenra e triste historia da fidalga, o autor tamén nos dá conta da ruína da súa clase social e dos cambios que neste aspecto se foron producindo.
2. En “A gavilla” cóntanos a orixe da fortuna da familia dos Ferradores. “Agora os Ferradores xa perderon o alcume e andan de Maxistrados e Doutores e Capitáns da Mariña Mercante” (p. 21). Pero a historia remóntanse ós tempos da invasión napoleónica, coas súas idas e vindas de soldados e partidas que aproveitaban o río revolta para a súa pesca particular. Unha desas mandas de facinorosos requisoulle un mulo ós Ferreiros para cargar o botín. Mais a partida foi sorprendida nunha emboscada e o mulo (Cuco) aproveitou a confusión para volver á casa cargado de diñeiro e alfaias.
Riqueza para a familia, mais desgraza para o animaliño... ó que houbo que eliminar por se ter convertido en testemuña incómoda. É así a vida, como diría o propio Ferrador:
–Ás veces tocan a depende... (p. 34).
3. “A pedra” é un relato dedicado a Álvaro Cunqueiro. Cremos que a dedicatoria é moi significativa, porque quedamos sen saber se o tesouro do que se fala é real ou só existe na imaxinación dos protagonistas. Quizais sexa nisto onde reside a emoción do relato. Nisto e mais nas instrucións para o rescate do tesouro que se van transmitindo de vellos a novos, a tempo lento e con todo luxo de detalles (p. 35).
Se queremos ver unha lección no relato, ten de ser a apoloxía do aforro. O tesouro só se toca en caso de extrema necesidade: que non haxa cartos para o enterro.
A idea que o lector se pode facer do ambiente e dos protagonistas é a de que non nadan na abundancia. Mais aínda así non caen na tentación de botar man do tesouro, que está na cociña, agachado nun hipotético buraco tapado pola pedra que lle dá título ó conto. Cómpre deixalo, “porque algún día pode vir unha enfermedá” (p. 39).
Se cadra, o tesouro está no vivir con tempero, confiados só na forza do traballo.
4. “A esmeralda” é a historia do naufraxio dun iate inglés, contada polo vello mariñeiro Pedro o Caxigas ó narrador mentres compartían unha merenda con centolo.
O vello mariñeiro vén sendo o derradeiro da súa especie. Non cambiará de barrio nin de oficio, como fixeron outros veciños cando o remo non foi abondo para lles dar de comer. O Caxigas vive só, e vai gorentando a soidade co que lle arrinca ó mar e mais co tabaco de picadura e as merendas que lle leva o narrador. Non para na casa máis que cando hai temporal. Coñece a Natureza, respéctaa e trátaa con coidado.
O iate, cos seus sete tripulantes, engulipouno o mar. Nada quedou deles, salvo un frasco que o mariñeiro puxo diante dos ollos do narrador. No líquido do frasco conservábase unha man de muller, coas unllas aínda pintadas e cunha sortella de esmeralda nun dedo.
5. “A furna” diferénciase dos outros contos en que o narrador é o propio protagonista. Ó non ter outra testemuña que dea fe do que se nos conta quedamos coa dúbida de se se trata dun feito “real” ou do delirio dunha cabeciña estragada polo golpe dunhas pedras: “Todos din que son home de moita fantasía e que xa denantes de me crebar a chola andaba algo virado” (p. 50).
A historia vai quedar escrita nunha libretiña. ¿El será verdade que estivo nunha furna cheíña de onzas de ouro? Pensar, pensa volver a ela, porque sabe do sitio, cando volva de Santiago.
(Imaxes: capa e contraportada de A pega rabilonga e outras historias de tesouros, de Xosé María Álvarez Blázquez.)