30.9.17

Rolda pola república das letras-189. Setembro de 2017

A montaxe [...] preséntase coma un thriller que toma como punto de partida a desaparición do terapeuta dun Miguel que está a silenciar as claves do enigma. Cando menos, iso é o que considera o director do centro, interpretado por Ernesto Chao, quen se empeñará en arrincarlle a verdade ao inquietante paciente, admirador da agreste beleza dos elefantes e devoto dos xogos mentais (Alberto Ramos, Praza Pública, 01-09-2017).
[...] ao longo destes doce meses, todos que tivemos a beizón de convivir ao teu carón, de gozar das túas atencións ou de descubrirte mediante as túas narracións sentimos a vontade de reunirnos para atopar consolo na exaltación da túa persoa e obra (ELOS, El Correo Gallego, 03-09-2017).
[...] Samartim analiza miles de datos obtenidos en revistas culturales, políticas y científicas, en la prensa y en todos los libros publicados en Galicia durante esos años. Además, el libro estudia la implantación y actividad de unas 500 entidades políticas y culturales gallegas localizadas entonces en Galicia y en Europa, América y la península ibérica, describiendo los principales grupos que actuaban en ellas, los programas que estos defendían, sus estrategias de acción y su triunfo o fracaso posterior (La Voz de Galicia, 04-09-2017).
Daniel Salgado ofrécenos neste artigo as novidades literarias para o novo curso (Sermos Galiza, 05-09-2017).
O Pañcatantra, orixinario do territorio que conforma a actual India, atópase nos alicerces da fabulística europea. Importantes autores do sur europeo, como o mallorquí Ramón Llul ou o castelán Arcipreste de Hita, recibiron a influencia da obra (Daniel Salgado, Sermos Galiza, 07-09-2017).
Foron moitos e moitas as persoas que este mes de agosto seguiron as pegadas de Paula nas rúas da cidade do Porto. Durante varias semanas a última novela de Carlos Meixide, A memoria dos meus pasos, publicouse por entregas en Praza.gal (entrevista de Marcos Pérez Pena, Praza Pública, 08-09-2017).
Abriu o selo cunha novela do meu pai, Botei corenta anos, unha obra de ficción autobiográfica, e un poemario de Paco Ledo, Poesía dun labrego, que era un feixe de poemas da terra, moi orixinal e que foi editado con papel de estraza. Para meu pai, este papel mouro lembráballe por unha banda ao centeo e, pola outra, á escuridade da posguerra. Eses foron os primeiros pasos (entrevista de Alberto Ramos, Praza Pública, 09-09-2017).
[...] Antonio Fernández Morales (1817-1896), o cantor do Bierzo, quen aprendeu galego no seu concello natal, Cacabelos, sendo profesionalmente un militar ilustrado, progresista e republicano (Alberto Martínez, El Correo Gallego, 12-09-2017).
[...] Su obra abarca la poesía, la narrativa, el ensayo y la literatura infantil. Xohana Torres nació en Santiago el 22 de noviembre de 1931 y se crió en Ferrol, en donde estaba destinado como marino su padre (El Correo Gallego, 13-09-2017).
A vida de Eduardo Blanco Amor (Ourense, 1897-Vigo, 1979) non foi doada (Xosé Manoel Rodríguez, La Voz de Galicia, 14-09-2017).
É coñecido que Lindgren compuxo a exitosa criatura de Pippi animada pola necesidade familiar: a súa filla pequena Karin andaba na cama enferma e ela debía botarlle imaxinación para entretela (Héctor J. Porto, La Voz de Galicia, 18-09-2017).
[...] o instituto Ramón Otero Pedrayo de Ourense acollerá o acto de lectura do discurso de entrada da poeta Chus Pato na Real Academia Galega. A ourensá escolleu como espazo para ler o seu texto o centro de ensino onde foi alumna (La Voz de Galicia, 18-09-2017).
O premio Vitoriano Taibo recupera para o público a poesía de Rafa Vilar (Cee, 1968), e faino con Erosións, un libro "de amor, de amor e vida para ser máis preciso". O xurado do certame referiuse á "sinxeleza e intensidade lírica" dunha obra "intimista e apaixonada" (Daniel Salgado, Sermos Galiza, 19-09-2017).
[...] Un conto enleado xoga coas dúas principais ocupacións de Carroll: a literatura e as matemáticas. "A intención do autor era a de abranguer en cada Nó", escribe no breve prefacio da obra, "unha ou varias cuestións -de aritmética, álxebra, ou xeometría, segundo o caso- para brincadeira e posíbel instrución dos cabais lectores" (Daniel Salgado, Sermos Galiza, 20-09-2017).
A historia de "A señorita Bubble", unha inventora que chega por sorpresa a unha vila onde é acollida cun "odio repentino", a última entrega literaria da escritora galega Ledicia Costas (Mar Mato, Faro de Vigo, 22-09-2017).
Neste Tempo transfigurado, Cesáreo Sánchez Iglesias regresa sobre os seus pasos para recoller a vida, a memoria, a soidade, de debaixo da terra. Para recollela coas mans. Persegue o canto das sereas e faise dono da música e do silencio. Despois, entréganos a nós, lectoras afortunadas, esta colleita marabillosa (Berta Dávila, Praza Pública, 25-09-2017).
O libro foi construído case como a crónica da viaxe por unha paisaxe crepuscular, unha viaxe de inverno por esa Europa posterior a Auschwitz na que, segundo Adorno, xa non se pode escribir poesía (M. Obelleiro, Sermos Galiza, 25-09-2017).
Luns tenta ser un reflexo da vida diaria. Tenta ser un espello no que mirarnos e no que analizar a nosa sociedade. Unha sociedade que esquece o tempo dos coidados, esquece a xente que necesita algo máis alá das leis que despois non se aplican (entrevista de Belén Bouzas, Sermos Galiza, 27-09-2017).
Resta e segue (se cadra ao mellor, pode ser froito da política do sentidiño)
A produción editorial en lingua galega descendeu un 13,1 % o ano pasado, fronte ao incremento rexistrado en castelán, catalán e eúscaro, segundo o estudo divulgado onte co título Panorámica de la Edición Española de Libros 2016. (Victoria Rojas, El Correo Gallego, 28-09-2017).
Dous días despois da súa chegada a Vigo desde a Morgan Library Museum de Nova York, o pergamiño Vindel vía a luz de Galicia xunto ás «ondas do mar de Vigo» que o viron nacer. Unha luz tenue e breve que só durou dous minutos, tempo fixado polo técnico de conservación para mostralo aos medios de comunicación no Museo do Mar (María Jesús Fuente, La Voz de Galicia, 29-09-2017).

24.9.17

Apreciada Carmela, cuando vuelva le daremos un poco más de altor a la casa

Ilustración: Alberto Fernández García
“Apreciada Carmela, cuando vuelva le daremos un poco más de altor a la casa para que se jodan los vecinos”.
***
Cóntanolo Neira Vilas no relato “Dous compañeiros”. Dous veciños que non se coñecían, pero que o destino xuntou no mesmo barco. Un deles iniciou estudos de náutica, o outro é analfabeto e pídelle ao veciño que lle escriba as cartas para a muller. A situación e o texto, se non fosen tan tristes, darían risa. Chócanos a ansia do iletrado por “encher de palabras as dúas caras daquel papel”. Tamén resulta evidente o distanciamento afectivo do saúdo, quizais provocado pola presenza do amanuense intermediario ou pola falta de dominio da lingua da comunicación escrita, que non é a mesma que a que manifesta os sentimentos. Cousas do progreso. En calquera caso, a necesidade de comunicación entre o matrimonio vai parella coas súas necesidades económicas.
Malia a baba salitrosa que solta o protagonista, non expresa senón un trazo antropolóxico de calquera galeguiño: a casa debe medrar. Mais neste caso esvara no criterio. Non importa o progreso persoal ou familiar que se faga visible na casa; tampouco que o “altor” sexa necesario ou estético. O que persegue o tipiño é “que se jodan los vecinos”. Tan capaz de lle dar un alto á casa para taparlle as vistas ao máis próximo e, de paso, dicirlle ao resto: “xeringádevos, mortos de fame, decataivos de que son home de posibles”. Neira Vilas adorna o personaxe con outros detalles que nolo fan ver como un individuo que non hai por onde collelo. Mellor telo lonxe e que Deus nos libre de que alguén así chegue a concelleiro ou alcalde.
Moitos escritores do país manifestaron este desexo pero, como dixo Rosalía, Deus estaba tan alto que non os oíu. Así que esta caste de xente, de máis carne ca óso, con carreiras universitarias e expedientes brillantes, que se guían polo lema “que se jodan”, navegan sen se mollaren polos elegantes mares das institucións e aplauden medidas que recortan o benestar dos mandados sen sentiren o máis mínimo remorso. Para iso non fai falla ser analfabeto nin galego.
A literatura, mesmo a máis realista e comprometida, só recolle unha migalla da cruel realidade.

Xosé Neira Vilas, Os papeis do vello mariñeiro. Compostela, Bolanda, 2017. Ilustracións de Alberto Fernández García.

2.9.17

Rolda pola república das letras-188. Agosto de 2017

[...] "achega unha deconstrución do verso ao tempo que se ofrece unha hibridación de xéneros, no que a poesía se transmuta en narrativa, dramaturxia ou ensaio lírico". (R. C., Sermos Galiza, 01-08-2017).
A nosa xeración, a cabalo de cambios simultáneos, e mesmo precipitados, viviu coas portas abertas a todos os mundos que se abrían ante nós nunha perspectiva máis ampla, pero incerta e aínda moi cativa e limitada. Todo o que viamos fronte nosa, aí, a carón, era unha realidade mediocre e censurada, e buscabamos impetuosamente todo o que de novo se abría ante os ollos: o mundo fervía en calquera parte, en inglés, en alemán... (Xosé Manuel Pereiro, Sermos Galiza, 04-08-2017).
Activista en favor da democracia e a soberanía de Galiza desde a década dos 60 do pasado século é, desde a década dos 70, autor de diversos estudos e obras sobre Castelao,  o nacionalismo galego e Galeuzca (Sermos Galiza, 08-08-2017).
O profesor, poeta e falante de esperanto desde os 16 anos [Suso Moinhos] cumpre así coa promesa que el mesmo lle fixera a Xosé Neira Vilas, falecido hai case dous anos. Agora, a obra dedicada “a todos os nenos que falan galego” e con máis de trinta edicións na nosa lingua contará cunha versión máis e neste idioma internacional para engadir á morea de falas nas que foi publicada, desde o español, portugués, alemán, catalán, éuscaro, asturiano ou inglés (Miguel Pardo, Praza Pública, 15-08-2017).
[...] eu creo que hai un rexeitamento moi potente cara ao noso, e non se entende que a lingua é o principal trazo de identidade dun pobo. Non hai conciencia de país. Estamos militando na resistencia e oxalá algún día non esteamos na resistencia (entrevista de M. Obelleiro, Sermos Galiza, 16-08-2017).
[...] foi recoñecida como gañadora do XI Premio de Banda Deseñada Castelao da Deputación da Coruña. Fóra de Mapa (Deputación da Coruña, 2017) é unha novela gráfica ambientada na Venecia de finais do século XV, nunha Europa convulsa e en plena transformación. Nela abórdanse cuestións xeopolíticas como a escravitude, o comercio internacional e o reparto de poder. Tamén podemos apreciar sentimentos de desamor, de amizade e de avaricia. Todo iso está descrito ao redor duns cartógrafos, da súa profesión e da importancia que ten rexistrar o mundo coñecido e o que quedaba fóra do mapa, na Europa do século XV (M. Vidal Franco, El Correo Gallego, 27-08-2017).