O ano do xardineiro non é un manual de xardinería. Nisto coincide toda a crítica. Non o é para novatos, pero podería selo perfectamente para quen tiver unha mínima experiencia no cultivo da terra, porque contén as indicacións necesarias para desenvolver o traballo sen necesidade de llo esmigallar pasiño a pasiño en fichas didácticas. Ademais o lector xardineiro atopará reflectidas nesta peza literaria as ilusións e as angueiras coas que vai ir vivindo ó longo do ano, de marzo a marzo... ou a febreiro se o tempo llo permite.Se no canto de palabras, a obra estivese traballada en pedra, madeira ou calquera outro material, o xardineiro atoparía nela un monumento óptimo, fiel representación da súa personalidade vista cos ollos dun irónico humorista.
O xardineiro de Karel Čapek é urbanita. Quere isto dicir que a terra de que vai dispor para cultivar será pequena, por non dicir mínima, e a súa actividade absolutamente innecesaria. Mesmo a familia llo recordará de cando en vez, porque non deixa de padecer o encordio dos tarecos do oficio, que sempre andan entre os pés. Mais ó urbanita que sentiu a febre da xardinería tornóuselle enfermidade incurable.
Karel Čapek logra illar un dos trazos característicos do gremio, o único cultivo común: todos os xardineiros afeccionados cultivan o tempo e fano constantemente. Se chove de máis, rosman; se de menos, tamén; o mesmo se vai calor ou frío, neve ou néboa... Viven nunha rosmadela perpetua porque o tempo sabotador vai malograr o perfecto xardín dos seus amores.
Discrepo do trato que o autor lle dá ó hortelán. Xardineiro e hortelán, no fondo, veñen sendo o mesmo. Calquera destes se sentiría molesto polo capítulo “sobre os cultivadores de verduras”. Se cadra, o autor pretende esconxurar con el o seu fracaso como hortelán: “Tamén gobernei unhas cantas embelgas de cenorias, verzas, leitugas e colinabos; fíxeno seguramente levado por un certo romanticismo, querendo concederme a ilusión de ser un granxeiro (...). Non quero en absoluto estragarlles a ilusión ós que cultivan verduras; pero que chapen eles o que cultivaron! Se me vise obrigado a come-las miñas rosas ou a rilla-las flores das miñas convalarias coido que había de perderlles certo respecto. Un castrón pódese facer xardineiro, pero un xardineiro dificilmente se pode facer castrón, e menos acabar papando o seu xardín” (p. 75). E a cousa aínda non remata aí. ¿Que diría o autor dos que meten a beleza dunha flor na cazola antes de enviala á andorga? Mellor non pensalo.
O libro por veces ten a fasquía dun manual de autoaxuda --dito sexa sen ánimo de ofender--. Algunhas das súas ideas --refráns á parte-- poden ser tomadas como máximas para a vida. Velaquí algúns exemplos:
- “Canto máis ruín sexa unha herba, máis se agarrará á vida” (p. 9).
- “O auténtico xardineiro non é unha persoa que cultiva flores, senón que é un home que cultiva a terra” (p. 30).
- “A paciencia é a nai do coñecemento” (p. 41).
- “A filosofía alemá afirma que a crúa realidade é simplemente o que é, mentres que a orde superior e moral é o Sein-Sollende, é dicir, o que debe ser” (p. 81).
- “Tamén os deuses teñen as súas tempadas. No verán un pode ser panteísta, considerarse unha parte da natureza, pero no outono un só se pode considerar un ser humano. Aínda que non nos persignemos, todos voltamos amodiño cara ó nacemento do ser humano. O lume de toda lareira arde en honor ós deuses do fogar” (p. 119).
Podemos atopar máis sen matarnos moito na busca.
Da riqueza léxica da obra e da excelente versión para o galego tamén se fai eco a crítica. E con motivos sobrados. Para este lector, ademais dunha obra que reflexiona sobre a natureza do ser humano e unha manifestación de amor pola natureza, resultou unha divertida lectura --que non fixen co sacho na man-- nas que vin reflectidas, salvando tempo e espazo, algunhas experiencias coma se fosen propiamente miñas.
Concordo co autor na definición gráfica de xardineiro (ou hortelán): un home en crequenas ó que lle faltan brazos e que non sabe onde poñer as pernas. Un cultivador de beleza para o gozo dos semellantes.
Falan da obra
- Anxos García Fonte, “O humor checo que leva por diante os tópicos”.
- Ficha da publicación no portal culturagalega.org.
- A lectura de Lerias.
Imaxe de Bohemica - María Xesús Nogueira, “Vaite, febreiriño curto”, El Progreso 03-06-2010.
- Fervenzas literarias: recensións.
- Rinoceronte editora: presentación editorial.
- Paola Capriolo, “Filosofia del giardinaggio come metafora di vita”.
- Daniela Galdo, recensión en La Nota del Traduttore.
- Dori Agrosi, en Nota della Redazione.
Karel Čapek, O ano do xardineiro. Rinoceronte, 2009. Tradución do checo de Fernando de Castro García.
Etiquetas: Karel_Capek, narrativa, O_ano_do_xardineiro
Ningún comentario:
Publicar un comentario