Xuristas das Irmandades da Fala

Os traballos que recolle este libro conforman un profundo capítulo da sociolingüística dos últimos cen anos no que portén ao campo da administración de xustiza. Céntrase na época das Irmandades e chega aos nosos días. Ofrece relación e biografías sucintas dos xuristas salientables: Manuel Banet Fontenla, Fermín Bouza Brey, Salvador Cabeza de León, Roberto González Pastoriza, Arturo Noguerol Buján, Valentín Paz Andrade, Lois Peña Novo, Luís Porteiro Garea. A nómina alárgase coa relación de persoeiros comprometidos coa lingua e, directa ou indirectamente, relacionados co Dereito (pp. 22-26). Os estudos de Xosé Manuel Pacho Blanco e Xaquín Monteagudo Romero ofrecen un amplo panorama da época, do movemento irmandiño e dos xuristas achegados, así como do panorama previo do século XIX.

Mais non se trataba só de levar a lingua ao exercicio da xustiza, tamén cumpría estudar o Dereito galego, especialmente o civil. Así o podemos ver nos traballos dedicados especificamente a Lois Peña Novo (da autoría de Manuel Roca Cendán), a Roberto González Pastoriza (de Xurxo Martínez González), a Fermín Bouza Brey e Trillo (de Clodio González Pérez), a Manuel Banet Fontenla (de Henrique Harguindey Banet) e a Lois Tobío (de Xulio Ríos).

Do momento actual ocúpanse senllos traballos de Carlos García Varela (“A situación do galego na administración de xustiza segundo os informes do Consello de Europa”) e Dalila Dopazo, Sandra Piñeiro e Luís Villares (“Un conto centenario”). Analizan o percorrido e os atrancos da lingua para a súa normalización neste campo.

No remate de contas, estamos hoxe case que na mesma. Lembramos e recoñecemos un mundo de xente que loitou pola dignidade da lingua --que tamén é dignidade persoal-- en tempos escuros e difíciles, que logrou transmitir ilusión e esperanza, pero que, pasados cen anos, os soños desta xente aínda están lonxe de se veren cumpridos. Soños que se resumen nos derradeiros parágrafos deste libro:

“As verbas de Porteiro Garea volven a nós coma ecos non escoitados nas esferas do poder: cómpre esixir a galeguización completa da administración, dos seus axentes e dos seus medios, como única garantía para a cidadanía de xustiza e fidelidade.

Todo o demais, son contos” (p. 192).

Dictiografía

• Xosé González Martínez, “Xuristas das Irmandades da Fala demandaron o uso do galego nas instancias xudiciais”, Mundiario, 25-07-2016.
• Xosé González Martínez, “En Monforte de Lemos co dereito”, Faro de Vigo, 08-03-2016.
• Francisco Albo, “Monforte recupera a figura do dirixente galeguista histórico Manuel Banet”, La Voz de Galicia, 07-06-2016.

---

VARIOS, Xuristas das Irmandades da Fala. Vigo, Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, 2016.