Revolta da freixa: Plácido Betanzos, Paravea no inferno

6.12.14

Plácido Betanzos, Paravea no inferno

Paravea no inferno é unha radiografía da Galicia costeira dos primeiros anos da República.

Plácido Betanzos pon ante os ollos do lector a vida e costumes das xentes traballadores do noso litoral. Faino con trazos precisos, con descricións atinadas e sinxelas. A través das vivencias dos personaxes, o lector recibe unha boa lección sobre a sociedade do primeiro terzo do século XX.

O personaxe principal é Santiago o Laberco, patrón dunha “dorna de catorce cuartas”. Un barco navegador herdado de seu pai. A dorna, ademais de ferramenta de traballo e medio de vida, vén sendo un membro máis da familia, e igual de sacrificada. Completan a tripulación o fillo, Antón, e o curmán, Axeitos. Santiago casou con María, que traballa na fábrica de salgadura. Os prezos miserables que o fabricante paga polo peixe e a explotación da muller éncheno de carraxe e acenden en Santiago un feroz sentido da dignidade que espera ver restituída coa chegada do novo réxime.

A sogra exerce de matriarca da familia. O mar levoulle dun só golpe marido e fillo. Muller co poder de ver as ánimas e saber das súas necesidades acepta a vida con resignación, sen asustarse polas cousas do máis alá. É o depósito da sabedoría da tribo, o enlace coa tradición.

A través dos personaxes coñecemos a vida en Lantañón (ou en calquera aldea mariñeira): trafegos, necesidades, festas, nacementos, namoros, velorios…

Por veces, na conciencia social de Santiago brilla o verme da esperanza. Mais polo de agora vive na casa da sogra, pobre e escasa de mobles. As comodidades do fogar son un soño. Abondan, en troques, os traballos escravizantes para todos os membros da familia, as posibilidades de accidentes e naufraxios, a veciñanza da fame.

O contrapunto da historia dánolo don Pascual, empresario e cacique. Vive nun pazo e non fai vida na aldea. Pasa por filántropo e ten xente que o gaba porque lle debe favores.

Así e todo, o cacique ten o vezo da ludopatía (hai quen di que chegou a xogar a muller) e pérdeo todo no casino. A escena final é triste: a ruína do amo supón a chegada doutro novo do que nin se sabe quen é nin como. Santiago o Laberco só espera que non sexa peor.

Aquí remata o relato. Para saber do remate da historia cómpre ir aos manuais, pero para o coñecemento da antropoloxía social do primeiro terzo do século XX, a presente novela resulta un manual estupendo.

Dictiografía