Noticias de literatura-73

Mentres comeza a cheirar ó chamusco a publicación das "Bases para a elaboración do decreto do plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia"...


Marcos S. Calveiro

conversa con Manuel Villar Villaverde: "O mito de que Galicia é unha cultura subvencionada está aínda aí, coma o dinosauro de Monterroso". Marcos Calveiro acaba de gañar o Premio Lazarillo 2009.

Xabier Rodríguez Baixeras
gaña o Caixanova de Poesía con Deserto diamantino. Segundo Galicia Hoxe (18-12-09):

Dividido en cinco partes -a terra nova brasileira, a lingua, o amor, a vellez e a morte-, o novo poemario de Baixeras, como el mesmo recoñece, naceu dunha vontade inéquivoca: "Quixen escribir un libro da miña idade".

B. R. Sotelino fai unha achega á figura e á obra de Xavier Baixeras en La Voz de Galicia (18-12-09).

Paul Auster
Galaxia publica Invisible: Auster "introduce o seu protagonista, un estudante universitario con vocación de poeta, nun perverso triángulo amoroso que o vai involucrar nun acto violento que alterará o curso da súa vida" (Galicia Hoxe, 19-12-09).
Na entrega do Premio Leteo, Paul Auster manifesta:

Sobre este asunto, Paul Auster explicou que está máis cómodo contando así [con múltiples narradores] as historias, porque obtén un resultado máis plural, e recoñeceu que antes usaba unicamente un só narrador porque “igual non estaba preparado” para o maior esforzo literario que supón centrarse en voces múltiples (Xornal de Galicia, 29-12-09).

Carlos Mella
fala con Alberto Ramos no Xornal de Galicia sobre Memorias dun ninguén, autobiografía na que vai debullando, con ironía, a vida que lle tocou vivir:

En canto á ironía, penso que todos deberiamos usala de forma cotiá. É un xeito de ver as cousas dende lonxe. Se a ironía non é ferinte, non cae no sarcasmo, é un simple xeito de ver a vida, máis suave, máis certeiro. O contrario da ironía son cousas como o dogma, o imperativo ou a seguridade. Un pouco de ironía é preguizar para non arrebatarse nas cousas e nos feitos. É contemplar a vida dende unha determinada postura.

Juan Tallón
gaña o Modesto Figueiredo co relato Era el. Aposta pola "identidade e cultura":

Esta cita coa literatura contemporánea en galego pretende converterse nun trampolín para os escritores que utilizan a lingua propia ao tempo que se loita "contra estes novos séculos escuros", segundo as verbas da mantedora do acto de onte, Iria Torreiro Rodríguez (Galicia Hoxe, 27-12-09).

Chus Pato
autora de Secesión (Galaxia), elixido pola Revista das Letras como o mellor de 2009:

O libro de Chus Pato, publicado por Galaxia, naceu como un proxecto de memorias que a escritora converteu -segundo as súas palabras- "nun autorretrato". Trátase, porén, non dun atorretato seu "senón da miña escrita" (Galicia Hoxe, 23-12-09).

Manuel Forcadela
publica Sete leccións de poesía (Espiral Maior):

"O poema galego (...) foi deixando as marcas dunha sociedade en crise, dunha sociedade incapacitada para decidir o seu destino, mesmo para asegurar a súa supervivencia, en loita por ser centro e non periferia, escenario e non sombra, aproveitando da súa lucidez ou puro gozo da súa alucinación, á procura, entre Apolo e Dionisos, da súa propia dignidade" (Galicia Hoxe, 24-12-09).

Manuel Lourenzo e Rubén Ruibal
falan de teatro. E Xosé Monteagudo conversa con Manuel Vidal Villaverde sobre lingua e literatura:

[Un tipo listo] É a miña novela máis madura, temática e estilisticamente. Unha novela sempre debe incorporar a visión autorial sobre a realidade que describe. Pero un autor non debe esquecer que o concepto "novela" implica necesariamente un xogo co lector e a eficacia dese xogo depende de certas regras que convén non obviar. Penso que unha novela pode ser profunda, reflexiva e dicirlle moitas cousas ao lector sobre a realidade que describe sen necesidade de perder por iso a parte de entretemento que é consubstancial ao xénero. As novelas que máis pegada me deixaron foron xustamente esas nas que se produce unha perfecta simbiose entre os dous polos que acabo de mencionar (Galicia Hoxe, 28-12-09).

Ramón Cabanillas
péchase o ano dedicado ó poeta cambadés coa presentación de Roteiros pola poesía de Ramón Cabanillas:

Ramón Cabanillas foi construíndo unha lingua galega supradialectal e elegante á que lle deu "estado de eternidade", coma ninguén antes ca el lle dera; unha lingua onde está moi presente a morfoloxía e un bo quiñón léxico que recolleu da xente labrega e mariñeira do rumoroso val do Salnés e do seu tan amado Cambados natal (Galicia Hoxe, 29-12-09).

Galaxia publica a correspondencia entre Ramón Piñeiro e Franco Grande:

Cando o futuro comezaba (Galaxia, 2009) é o titulo que agrupa as cartas cruzadas entre Ramón Piñeiro e Xosé Luis Franco Grande ao longo de trinta e cinco anos de amizade. Pero é, sobre todo, a intrahistoria incidental dunha xeración, aquela que o propio Franco Grande retratou no seu libro-espello, Os Anos Escuros, e que, coma un rosario de nomes propios e títulos literarios, emerxe no papel desta conversa por etapas, que se iniciou en 1955 e que rematou co pasamento de Piñeiro en 1990 (Galicia Hoxe, 29-12-09).

Balances dun ano de libros:

•  Premios da Edición 2009
• A cociña das letras galegas (J. Miguel Giráldez).
• Un ano dourado para a banda deseñada.

 Imaxes de Marcos S. Calveiro (Galicia Hoxe), Xavier Rodríguez Baixeras (La Voz de Galicia), Chus Pato (Galicia Hoxe), Manuel Lourenzo / Rubén Ruibal (La Voz de Galicia)
 

Ramón Cabanillas. A roseira dos recordos

De interese especial para os bachareis

Na Casa Galega da Cultura atoparase a exposición 

RAMÓN CABANILLAS. A ROSEIRA DOS RECORDOS

Rematará a exposición o 31 de xaneiro de 2010. Está comisariada por Luís Rei, autor da biografía máis recente e ampla sobre a figura do poeta de Fefiñáns. Compóñena dez paneis e un audiovisual duns 16 minutos de duración. 

Sobre a exposición propoñemos esta miniquest.

Non vos animo especialmente a acometer o traballo (coñezo a raza), pero convídovos encarecidamente a visitar a exposición. Non vos ocupará máis dunha hora e resultaravos de proveito.

Aburiño.

Andrea Camilleri. A pista de area

0. O comisario Montalbano atopa de mañanciña un cabalo salvaxemente sacrificado na praia que hai diante da súa casa. Avisa para que o retiren, pero a prea desaparece misteriosamente. Máis tarde recibe na comisaría a visita da señora Esterman para denunciar a desaparición do seu purosangue, que gardaba nas cortes dun seu amigo dedicado á cría de cabalos. A señora Esterman estaba en Sicilia para participar nunha carreira hípica e aloxábase na casa dunha vella amiga do comisario.
As primeiras pescudas fannos saber que son dous os cabalos roubados. Na casa do comisario tamén entran ladróns que lle levaron o Rolex herdado de seu pai.
As investigacións van por varias vías: apostas, carreiras clandestinas, vinganza contra o criador de cabalos e mesmo a ameaza ó comisario por parte dun mafioso que ía ser xulgado.
Montalbano coida que a intrusión na súa casa é un intento de intimidación para que o seu testemuño non prexudique o mafioso. Sabe que a amante do delincuente, coaccionada polas ameazas, testemuñará ó seu favor. O comisario monta unha trapela para pillar os que asaltaran a súa casa. Uns descoñecidos chegan e tentan meterlle lume. Vense soprendidos e foxen, pero un deles resulta ferido. A mañá seguinte atopan nun descampado o cadáver dun home en calzóns cun tiro nas costas. A policía científica identifícao como un pobre sicario dos mafiosos e que o tiro que lle meteran nas costas proviña dunha pistola da policía. Montalbano decátase de que o morto participara no asalto á súa casa e que os seus "amigos" procuraron desfacerse do cadáver.
A solución do caso chégalle cando menos a esperaba. Da lavandería devólvenlle unha ferradura que atoparan no peto dos pantalóns. O comisario recolléraa de onda o cabalo morto na praia. Era isto o que procuraban os que lle revolveran a casa. As marcas das ferraduras permitían identificar o dono do animal. Tratábase, a fin de contas, dun intento do criador de cabalos para enganar os organizadores de carreiras clandestinas sacrificando un animal enfermo para facerlles crer que era o que eles lle esixían.

1. Malia a temática e o ambiente desenvoltos na novela, abóndanlle escenas cheas de humor e mesmo lances amorosos non buscados polo comisario, que semella entenderse mellor coas amigas ca coa súa noiva de sempre.
Nesta entrega -duodécima da serie- atopamos un comisario xa cincuentón que vai precisando anteollos para a presbicia.

2. A pista de area é para Uberto Martinelli unha obra mestra: "Entre cabalos, cadáveres, carreiras clandestinas da mafia e carreiras de beneficencia organizadas pola nobreza local, Camilleri leva o lector a mirar dentro dun espello, coa convicción de poder albiscar a verdade, do mesmo xeito que se reflicte a imaxe nun espello, onde a dereita se torna esquerda e viceversa, non é aquilo que parece".

3. Sobre o autor:

1. Biografía na Wikipedia.
   

4. Recensións desta novela:

1. Wikipedia: trama da novela.
2. Unilibro: breve descrición.
3. Sellerio editore.
4. Salvatore Silvano Nigro fala dos contidos.
5. Club de fans de Camilleri comenta aspectos da novela.
6. Francesco Erspamer comenta a novela en Harvard Diary.
7. Marilia Picone, en Stradanove.
8. MilanoNera.
9. Lettura finita. Quaderno di un bibliotecario.
10. Il sottoscritto.
11. Libri e film.
12. Quotidiano Net. Artigo de Uberto Martinelli.
    

5. Sobre a película:

1. Blogapuntate. Resumo.
   
   

---

Andrea Camilleri, A pista de area. Vigo, Galaxia, 2007. Tradución de Carlos Acevedo.

Non vexo... ni quiero ver

No Xornal de Galicia (22-12-09) atopamos esta noticia referida a un sindicato e mais a un alto cargo da Xunta (Junta). Disque o alto cargo non dá visto en que mellora a orde de Actividades Formativas no estranxeiro a inclusión do requisito de coñecer o galego.

Supomos que o alto cargo non ten dúbidas ó respecto. Se as tiver, podería consultarllas ós sociolingüistas de GB. Estamos seguros que lle darían razón botando man de sisudas pescudas amplamente referendadas por estudosos das máis afastadas partes do mundo.

Por estes lares atopámonos xentes máis pedestres, de escasos estudos. Mais así e todo, ousamos suxerirlle que, segundo os entendidos, un bilingüe harmónico ou cordial, se deprende algo nunha das súas linguas (poñamos por caso matemáticas) pode transmitir eses coñecementos na outra lingua. Daquela, se se tratase de promocionar un idioma coma o galego -Deus non permita semellante tolemia-, ¿tería algún sentido que os participantes en actividades formativas coñecesen tal lingua? Por exemplo: imaxinemos que a Xunta (que ten como idioma oficial o galego, pobriña) envía a Berlín a algún dos seus funcionarios a estudar a mecánica da locomotora WagenStruppen para o tren de alta velocidade; é moi posible que reciba a formación en alemán. Agora ben, cando o formando retorne a Compostela, coa cabeciña ben amoblada e cheíño de ilusión para traballar na altísima velocidade galega, ¿vai redactar o proxecto tamén en alemán? 

Segundo os entendidos, o proceso adoita ser así: apréndese noutras linguas, asimílase e aprovéitase na propia. (Menos en Galicia, que é un sitio distinto.)

No mesmo Xornal de Galicia, na contraportada, comenta Cris Moss a exquisitez lingüística doutros altos cargos da Xunta. Polo Fórum Europa Tribuna Galicia pasaron cargos institucionais doutras comunidades que luciron os seus nomes no idioma de cadaquén. Entre os galegos estiveron la Consejera de Trabajo y Bienestar e mais el Consejero de Medio Rural.

Teñen razón en traducir os cargos a un idioma de máis empaque. En galego serían menos dignos; soarían a carguiño esfameado. Cómpre facerse membro dunha comunidade grande; hai que pensar que somos ciudadanos del mundo.

-¿Y luego de qué parte del mundo venís siendo?

-Pues, ¿de qué parte le vamos a ser? De la del z...rullo. Pero eso si, le somos de la GZ...rullo Calidade.

No fondo, pódenos o complexo de inferioridade.

Imaxe de chiringuitoenparis.

Noticias de literatura-72

Ánxela Gracián publica Pinga de choiva (Xerais). Fala da súa obra, de lingua e de filosofía con Lupe Gómez:

Sempre lin moito. Cando tiña dez anos xa lera toda a biblioteca do colexio. Teríame gustado estudar Cine ou profesións máis artísticas. Filoloxía era unha carreira que estaba ao meu alcance xeográfico e eu tiña amigos que escribían, cos que compartía lecturas e poemas. Quería traballar coas palabras, con esa reflexión filosófica que hai detrás da lingua (Galicia Hoxe, 22-11-09).

Eduardo Estévez e mais Eli Ríos desenvolven un xogo de seducción en Rúa da cancela:

"A idea xa foi, desde o principio, escribir o libro entre os dous, Eli e mais eu. Os meus textos están escritos en primeira persoa, e os de Eli en terceira, desde a perspectiva do seu personaxe. Os meus están en verso, e os dela en prosa. É unha historia que sucede nunha noite, contada dun modo narrativo, de xeito pausado, demorado", explicou Eduardo Estévez (Galicia Hoxe, 25-11-09). Véxase tamén Galicia Hoxe, 22-11-09.

Xoán Babarro gaña o Premio Arume de Poesía:

O xurado quixo destacar que se trata dunha "poesía fresca e orixinal, moi relacionada coa natureza e co medio xeográfico. É unha poesía do galego estremeiro, e dende o punto de vista léxico utiliza dialectalismos do galego oriental. A métrica e as estrofas son moi variadas, e xoga coas onomatopeas e cos recursos gráficos para facer os poemas máis atractivos par nenos e nenas (Galicia Hoxe).

Manuel Darriba fala con Lupe Gómez sobre a novela Branco e outros temas da vida e da literatura.

Manuel Rivas presenta en México o seu poemario A desaparición da neve:

Asegurou que a viaxe lle resultou doada porque a emigración galega construíu unha ponte con México, xa que é unha das máis numerosas no país americano.

O autor, que sentía de antemán gran curiosidade por coñecer o certame literario, explicou que “antes de que McLuhan escribise aquilo da aldea global, xa o inventaron os galegos, esa especie de internet da alma que é a diáspora; Galicia é unha especie de país portátil” (El País, 4-12-09).

Marcos Calveiro, premio Lazarillo 2009 por O pintor do sombreiro de malvas. Segundo recolle o Galicia Hoxe (5-12-09):

A historia que relata Calveiro, segundo el mesmo comentaba no seu blog, "acontece na pequena vila francesa de Auvers, na ribeira do río Oise, durante sesenta e nove días do verán do ano de 1890 e está protagonizada polo rapaz do lenzo que acompaña ao pintor do sombreiro de malvas...".

Marcos Sánchez Calveiro declara a Xornal de Galicia:

“Éncheme de orgullo poder gañar un premio en Madrid cunha novela escrita en galego, ese idioma que algúns din que non serve para nada, competindo en igualdade de condicións con textos en castelán, catalán e éuscaro”.

No Galicia Hoxe atopamos unha ampla reportaxe de V. Oliveira sobre Marcos S. Calveiro e a súa obra.

Manuel Lourenzo publica Medea dos fuxidos e outras pezas:

Un conxunto de pequenas pezas teatrais que acaba de publicar o dramaturgo e académico Manuel Lourenzo. O obxectivo do volume, segundo subliña o propia autor, é duplo: permitir o goce como lectores pero tamén ofrecer textos de fácil montaxe para afeccionados, escolares ou adultos (Galicia Hoxe, 5-12-09).

Manuel Pérez Rúa premiado co Ramón Piñeiro de ensaio por Retrato da xeración de 1950:

O autor (...) falou do libro como “unha maneira de entender o cambio social” que se produciu nas últimas décadas no que se fai unha comparativa xeracional a través de trinta entrevistas. Neste sentido, o premiado considerou a obra “un álbum ilustrado con voces”, unha forma de “ilustrar o cambio dándolle voz aos participantes” (Xornal de Galicia, 10-12-09).

Miguel González Garcés, vixésimo cabodano. Lembranza do poeta en artigos de Plácido Lizancos, "Non omnis moriar", e Miguel Anxo Fernán Vello, "Lembranza de Miguel González Garcés".
Diego Ameixeiras fala en El País sobre Dime algo sucio:

En Dime algo sucio hai algúns personaxes tremendamente insatisfeitos, tamén no plano sexual. Pero o que lles pasa é que non soportan a vida. Por iso buscan que alguén dende fóra lles veña solucionar o seu desacougo, ben a través da sexualidade entendida como posesión, ou ben a través desa alquimia que os faga sentir desexados polo outro, únicos e reverenciados. Esa xente é tremendamente infecciosa.

Acto de entrega do Premio García Barros de novela a Xosé Monteagudo. A obra gañadora titúlase Un tipo listo. Entrevista con Xosé Monteagudo en La Voz.
Manuel Rivas presenta Episodios galegos. Tempos de esperpento:

"Pasouse dunha fase na que "facer país" era a máxima tanto dun conservador como de calquera membro da esquerda, ao seu reverso, á deconstrución nacional. Pero non só nos seus símbolos como lingua ou cultura senón tamén na materialidade das cousas: cada día temos un recurso menos" (Galicia Hoxe, 1-12-09).

Rivas na RAG:

“Se hoxe falamos dunha cultura viva, dun país portátil , dunha arca en movemento, é porque se mantivo unha cadea de resistencia ecolóxica coas palabras, unha ecoloxía cun dobre sentido, porque na medida en que coidamos do sentido, da alma, das palabras, as palabras coidaron de nós” (Xornal de Galicia, 13-12-09).

El País recolle deste xeito o ingreso de Manuel Rivas na RAG; a noticia en La Voz de Galicia.
Galiciaé destaca no discurso de Manuel Rivas o compromiso coa defensa do idioma e o patrimonio cultural. A Nosa Terra salienta a asfixia da lingua; Vieiros destaca as palabras "memoria, ecoloxía e lingua"; Galicia Hoxe: Manuel Rivas ingresa na RAG para "defender e espallar o idioma, o patrimonio e as expresións culturais de Galicia" e pídelles ás novas xeracións seren "custodias das palabras".

Imaxes: Galicia Hoxe (Ánxela Gracián); Xornal de Galicia (Rivas); Xornal de Galicia

(Marcos S. Calveiro)

Yashmina Shawki. Contos ao carón da lareira

Publica Yashmina Shawki neste volume dous contos precedidos dunha brevísima introdución que lles serve de marco. Estamos nas vésperas de Nadal. O avó alecciona e consola o neto frustrado por non gañar un premio. O vello, á calor da lareira e co recendo do caldo que prepara a avoa no ambiente, tenta aclararlle ó neto que hai cousas máis importantes na vida.
O escenario é vello, e hoxe case que se pode dar por desaparecido. Así e todo, a mensaxe do avó é intemporal: "Hai que ter soños e loitar para que se fagan realidade". Como exemplificación bota man de dous contos:
1. "O xílgaro" dá voz ó trasno dos desexos ocultos de Mercedes, unha sacrificada muller de aldea sempre pendente de todo e de todos menos de si mesma.
Mercedes coida do marido, un bo home algo tosco que non pode vivir sen ela. Mercedes coida a casa e a horta. Mercedes é diabética, e ultimamente non se atopa moi ben. Os médicos non saben como darlle a noticia: está preñada e na súa situación...
Mercedes decide seguir adiante co embarazo e o marido acompáñaa na súa decisión; saben que lle están a dicir adeus á tranquilidade. Así e todo, rechouchía "un xílgaro na póla do carballo que daba á ventá do cuarto. Había anos que ningún paxaro se achegara polo hospital".
2. "O berce" conta a ilusión do vello Antonio. Xubilado había ben anos, con netos casados e un bisneto en camiño, o vello xa non lle facía falla a ninguén. O anuncio do bisneto créalle unha nova ilusión. O vello comeza a facer un berce para o meniño coas súas propias mans. Quere desmostrarlles ós seus que, aínda que non dependan del, significan todo na súa vida. Quería que o agasallo fose unha sorpresa e, para manter o traballo en segredo, comportábase dunha forma estraña que os máis achegados interpretaban como mostras de senilidade. Mais "o berce dixera o milagre. O osco, teimudo e mal encarado vello, incapaz de amosar a súa tenrura fixera o que nunca puido facer antes, abrir o seu corazón".

Deixando á marxe a (in)corrección política da escena marco (a avoa cociña, o home vai recoller o neto á escola, un cálido ambiente familiar, a proximidade do Nadal...) queremos reparar nun par de aspectos educativos:
a) A competitividade e o éxito recoñecido non deben ser as guías do noso labor.
b) Somos un elo na cadea de xente que pasa polo mundo. O esforzo ten sentido cando se proxecta para deixarlles un mundo mellor ós que nos han suceder.
Velaí están, cremos, os temas fundamentais que Yashmina Shawki ganduxa en Contos ao carón da lareira.

---

Yashmina Shawki, Contos ao carón da lareira. Vigo, Nova Galicia Edicións, 2007.