 |
| Imaxe: El País |
“En 1825, El Congreso Constituyente del Estado de Guatemala, ‘considerando que debe ser uno el idioma nacional, y que mientras sean tan diversos como escasos e imperfectos los que aún conservan los primeros indígenas, no son iguales ni comunes los medios de ilustrar a los pueblos, ni de perfeccionar la civilización en aquella apreciable porción del Estado, ha tenido a bien decretar y decreta: los párrocos, de acuerdo con las municipalidades de los pueblos procurarán por los medios más análogos, prudentes y eficaces, extinguir el idioma de los primeros indígenas’”.
Ao autor sóalle “muy fuerte” o de “procurar extinguir el idioma por medios prudentes”, e conclúe que “el eufemismo habitó siempre y en todo lugar entre nosotros” (pp. 194-5).
Non teño ningunha dúbida do amor de Isaías Lafuente pola súa lingua. Abondaría con ler este excelente e deleitoso libro do que falo para decatarse. Así que a cita non agocha ningunha atravesada intención. Sinxelamente recolle un de tantos casos de oficialización dun proceso glotófago, que podería aplicarse tranquilamente ao noroeste ibérico ou a calquera outro punto do planeta onde se pretendese extinguir unha lingua.
Documento e idea son do dezanove, século no que se consideraba unha desgraza a variedade lingüística do mundo. O progreso arrombaría coas linguas peregrinas e deixaría unha única lingua: a do poder, obviamente.
O principio de autoridade sempre dá a razón a quen a ten (a autoridade). Pódenos expropiar, confiscar os bens, facer pagar impostos ou cambiar a lingua sen ter que dar xustificacións. E cando as dá, coma no caso da lingua, sería como para tomalas a risa se non resultasen tan tristes:
- o idioma nacional só pode ser un
- os idiomas dos indíxenas son escasos e imperfectos
- inútiles para a ilustración e a civilización
Os sociolingüistas teñen recollido polo mundo adiante montes e moreas de razóns deste estilo; pero non deron recollido as demostracións nas que se basean.
Tamén resultan familiares os protagonistas do proceso glotófago: o cura e mais o alcalde, que nos recuados tempos decimonónicos controlaban ferramentas coma o púlpito, o pregón, a escola se a había...
O século XX proseguiría coa idea, corrixindo métodos e aumentando recursos. O século no que estamos agora cambiou o discurso, pero non a intención: quen avogue polas linguas minoradas é un abusón que conculca os dereitos lingüísticos dos pobres cidadáns que falan a lingua dun Estado. Non deixa de sorprender o actuais que resultan as ideas decimonónicas. Hoxe mesmo (14-10-2016) pódense ler en La Voz de Galicia afirmacións como a que recollemos:
“[...] y por eso, antes que nada y sobre todo, la defensa de las lenguas vernáculas allí donde existen se ha planteado por los nacionalistas como una acometida agresiva e intransigente para acabar con la lengua común a toda España”. E insiste: “Y es que tanto la defensa de los símbolos nacionalistas (banderas, fiestas, himnos) como las de las propias lenguas que aquellos consideran punta de lanza de su política divisiva y de discordia entre españoles no tienen otro objeto que afirmar lo propio frente a lo común, lo que nos separa frente a lo que nos une, lo que nos enfrenta y no lo que nos reconcilia”.
E os que, aínda sendo de aldea, non somos nin nacionalistas, nin periféricos, nin unidades centrais, nin andamos a teimar con sermos españois nin deixarmos de selo, nin levamos bandeira ningunha en camisolas ou calzóns, nin cantamos himnos con letra ou sen letra… ¿por que temos que deixar que acaben coa lingua que nos pon en comuñón cos pais, coa terra que nos viu nacer e cos veciños cos que vivimos acotío? ¿A santo de que non nos podemos permitir o luxo --por poñer un exemplo-- de que nos multen na lingua escasa e imperfecta de indíxenas primitivos?
¿Sabe alguén a quen se lle poden dirixir estas queixas? ¿Temos os indíxenas primitivos do século XXI follas de reclamación á disposición dos usuarios de idiomas non comúns? ¿E dende cando un falador vernáculo fai tremelicar os fundamentos do Estado? ¿Cando se convencerán os teimudos do idioma universal de que a lingua máis común para un indíxena periférico é a que se mama? Supoñendo que antes non lle civilizaran a nai… Porque os predicadores contumaces do idioma único tenden a esquecer que a extinción dunha lingua sempre comeza con forza máis ou menos bruta. Exprésao moi poeticamente unha canción italiana:
[...] quando saremo insieme a te
noi ti daremo un'altra legge e un altro Re.
La legge nostra è schiavitù d'amore [...]
E aos indíxenas primitivos non nos vai quedar outra que crelo, porque somos "una apreciable porción del Estado". Pois tamén a lingua vernácula, allí donde exista, debería ser obxecto do aprecio, prestado por medios prudentes e eficaces, aínda que non o diga a constitución. ¿Ou que?
Ningún comentario:
Publicar un comentario