Revolta da freixa: André Kaminski. Os xardíns de Mulai Abdalá

22.10.17

André Kaminski. Os xardíns de Mulai Abdalá

Imaxe: Rinoceronte Editora

Estes relatos de Kaminski conforman unha crónica da África poscolonial. Atopamos neles historias persoais, pero tamén colectivas. O autor recolle o odio ao colonizador e a desconfianza que espertan os cooperantes da mesma raza. Describe a loita por superar a situación de derrubamento que provocou a descolonización, transmite o sentimento de ilusión esperanzadora das xentes que soñan cun país libre e a frustración que os novos mandatarios non tardan en provocar.

Na obra atopamos os seguintes relatos:

“Vitoria sobre a forza da gravidade”. Selección de persoal para volver pór en marcha a cadea de televisión que os franceses abandonaran en Alxeria. Un personaxe peculiar polo que ninguén daría un can acaba brillantemente o proceso. O personaxe conta a historia dun individuo desprezado que decide suicidarse. Esa historia fai que unha fermosa compañeira se namore del. A compañeira tamén resulta ser unha moza desprezada pola súa propia familia que tivo que prostituírse para poder sobrevivir. Ambos os personaxes, xuntos, deciden vivir.
“A señora Zaui”. Respectuosa e cumpridora cos preceptos da súa relixión, viúva dun heroe da revolución, maltratada por un dos seus fillos, traballa de criada na casa dun matrimonio europeo que ten un fillo con problemas de saúde. A señora Zaui, medio meiga, logra sandalo co seu sangue (menstrual). Gaña o aprecio do matrimonio, pero segue a ser incomprendida pola aceptación da súa condición de muller maltratada porque quen a maltrata é carne da súa carne. Hai cousas que nin a fe dá explicado.
Hafid fora un navalleiro fedayin (“vingador”). Dedicárase a castigar, cortándolles unha orella, aos que os seus superiores sinalaban como traidores á causa. Gañou un ascenso a soldado do exército popular combatente pola liberdade. Encomendáronlle a misión de facer estoupar un cine cheo de franceses. Había moitos nenos. Recuperou a bomba e logrou que non estoupase no cine, pero a policía perseguiuno e ferírono. Para os franceses era un terrorista, para os alxerianos un traidor. Perdeu as pernas e a noiva. Inválido, gañaba a vida rexendo un bordel no deserto.
“Eu e os caníbales”. Un xuíz de París, membro do PC, xulga unha muller guineana que recoñece ter devorado un meniño de seis meses. A señora Diogo demostrou perante o tribunal como o fixera baleirando unha cabeza sen lle tocar. A acusación derrubárase. O narrador confesa non entender África. Tentan explicarllo con razóns como: “O voso código penal non serve para comprender a nosa vida. Porque só comprendedes aquilo que podedes ver ou oír”.
“O meu criado”. O fillo dun comunista, que traballa para un país da África colonial acabado de independizar, ten un criado negro. Un luxo que co seu salario non se pode permitir. O criado cumpre satisfactoriamente co seu cometido, pero o patrón nunca o ten visto traballar. Mesmo coa pouca paga que lle pode pasar, o criado logra permitirse certos luxos. O patrón chegou a pensar que o goberno llo metera na casa para espialo. Descubriu que o criado negro subcontrataba o traballo: o salario africano permitíalle facer estas cousas. A relación patrón-criado acaba mal pola falta de confianza. O africano pídelle ao europeo que lisque, porque no seu país poden vivir sen eles.
“Pilz”. Alias Champiñón. Vive perdido nun lugar ao pé do monte Nimba. Logrou facer fortuna como mecánico nun lugar onde malamente se pode sobrevivir. Un dos seus recursos básicos consiste en evitar que lle saian competidores. Pero Pilz é un individuo xa marcado pola súa propia orixe: é alsaciano, e nos momentos complicados da historia todos o consideran do bando contrario. No remate do relato, Pilz, créndose descuberto, desaparece. En realidade, foi sempre un desaparecido.
“Baby Marx”. Robert-Jean Longuet, alias B. M. por ser neto do pensador, vive protexido en Marrocos pola defensa que fixo dos bérberes marroquís cando o goberno francés os quixo converter pola forza ao cristianismo. O caso da defensa dun xerife deulle sona internacional. A parte penosa da súa historia ten que ver coa aparición dun personaxe ao que o narrador cualifica de réptil. Na procura de si mesmo, este personaxe decide emigrar a Marrocos e facerse comunista. Recibe a orde de esparexer no Marrocos español un panfleto en árabe asinado por Longuet. Non sabía o que dicía o panfleto e por iso buscaba o seu autor, para saber o que puña e para liberarse dos remorsos porque o panfleto supuxera o fusilamento dun home a mans dos rebeldes españois.
“O terremoto de Agadir”. Triste historia que ten o seu lado cómico. Xulgan a un pobre home por agredir a unha enfermeira da Cruz Vermella cando o sacaron de entre o entullo no que o enterrara o terremoto. En realidade, tratábase dun morto de fame que baixara das montañas cando lle morreu a cabra co ánimo de cometer un delito para que o metesen na cadea, onde lle darían de comer gratis. O terremoto enterrouno nun rocho con comida e bebidas alcohólicas. A reacción de baterlle a enfermeira debeuse a que coidaba que o estaban botando fóra do paraíso. Outra historia paralela a esta cóntanos como un mercador asegura os bens que aparentemente non corren perigo, ponlles un valor altísimo coma se quixese levar á ruína ao asegurador. O terremoto dálle o dereito a cobrar unha cuantiosa indemnización, pero non a vai ver porque o asegurador morreu no terremoto.
“Os xardíns de Mulai Abdalá”. O mulai vive nin país acabado de liberar. Así e todo, a situación non é moi diferente á da época colonial. Desexa cambiar a actitude dos seus gobernados, a educación, a economía e ata a paisaxe. Pero a poboación nómade non atende os seus desexos. Decide actuar e promulga leis que non teñen nada que envexar á peor das ditaduras. En moi poucos anos abriron pistas, escavaron minas, alfabetizaron tribos, plantaron xardíns, substituíron camelos por vehículos… Os súbditos entenderon a mensaxe e parece que quedaron contentos.